Onderzoek naar natuurkwaliteit wadbodem

Bodemmonsters nemen in de Waddenzee

Van eind februari tot half mei 2022 werken onderzoekers van het project Waddenmozaïek aan een grote monstercampagne van de bodem onder de zeespiegel van de Waddenzee. Ze nemen daarvoor zo’n 1.500 hapjes uit de zeebodem van Texel tot in de oostelijke Waddenzee. Iedere kilometer nemen ze een monster. Ook in 2019 is er zo’n grote monstercampagne uitgevoerd. Doel is om hiermee de natuurkwaliteit van de wadbodem onder water systematisch in kaart te brengen. Bij de vorige bemonstering zijn er maar liefst 169 verschillende soorten en soortgroepen gevonden. De in 2019 gevonden gegevens zijn onder andere gebruikt in de maatschappelijke discussie over het aanleggen van stroomkabels dwars door de Nederlandse Waddenzee.

Onderwaternatuur

De onderwaternatuur in de Waddenzee is sterk verarmd. De aantallen van veel soorten zijn achteruit gegaan, en sommige zijn zelfs verdwenen. De continue druk op de natuur door menselijk activiteiten is hiervan de belangrijkste oorzaak. Onberoerde en en ongestoorde onderwaternatuur in de Waddenzee, ons belangrijkste natuurgebied, is dan ook zeldzaam.

Projectleider Quirin Smeele vertelt: “Het project Waddenmozaïek sluit aan op het streven van de overheid om de rijke natuur van de Waddenzee te herstellen. In een rijke Waddenzee bestaat de bodem uit een mozaïek van zand, slib, schelpen, keien, oester- en mosselbanken en zeegrasvelden. Die variatie en rijke biodiversiteit is belangrijk voor de natuur in en om de Waddenzee. Trekvogels, vissen en zeezoogdieren, maar ook de broedvogels van de Waddeneilanden zijn daarvan afhankelijk en vormen samen met de onderwaternatuur een complex en internationaal belangrijk ecosysteem.

Waddenmozaïek brengt het leven in de gehele ondergedoken Waddenzee in kaart, want over het ondergedoken deel van de Waddenzee zijn nog weinig gegevens beschikbaar. Het gaat bij dit onderzoek om delen van de Waddenzee waar permanent water blijft staan, ongeveer 50 procent van de Nederlandse Waddenzee. Met de bodemmonsters en aanvullende metingen wordt bepaald waar welke soorten voorkomen, en waar ze algemeen of juist zeldzaam zijn. In combinatie met andere gegevens over bijvoorbeeld de diepte, stroomsnelheid en samenstelling van het sediment bekijken we vervolgens welke locaties de meeste potentie hebben voor herstelmaatregelen."

Natuurherstel

Naast de bemonsteringscampagne doen de onderzoekers van Waddenmozaïek ook allerlei experimenten. Wetenschappelijk coördinator dr. Oscar Franken: “Met deze experimenten toetsen we de  herstelmogelijkheden in de praktijk en bepalen we wat de sleutelfactoren zijn voor herstel van de natuur. Zo onderzoeken we onder andere in hoeverre spontaan natuurherstel plaatsvindt na het afsluiten van gebieden voor menselijke activiteiten, en in welke mate natuurlijke dynamiek en menselijke verstoring effect hebben op het bodemleven. Ook onderzoeken we de effecten van het (her-)introduceren van harde bodemstructuren, zoals hout en schelpengruisbanken, en toetsen we mogelijke maatregelen om ondergedoken mossel- en oesterbanken en zeegrasvelden te herstellen.”

Programma Waddentools

Het project Waddenmozaïek loopt nog tot 2025 en is onderdeel van een groter programma Waddentools. Dat programma toetst maatregelen rond opgaven als vismigratie, herstel van de onderwaternatuur en de Waddenzee als tankstation en broedhabitat voor vogels. Een rijke Waddenzee betekent immers een compleet voedselweb, met onder meer vissen en uitgestrekte schelpdierbanken. Voor vele miljoenen vogels biedt het een kraamkamer, tankstation en broedgebied. Binnen het programma Waddentools richt Waddenmozaïek zich volledig op de soorten in en op de bodem van de permanent ondergedoken Waddenzee.

 

Waddenmozaïek is een project van Natuurmonumenten, het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en Rijksuniversiteit Groningen (RUG).

 

Meer lezen over dit onderzoek: https://www.waddenmozaiek.nl/