Realisatie natuurnetwerk blijft ver achter
Nederland is nog steeds niet op koers om het Natuurnetwerk Nederland tijdig af te ronden. Dat blijkt uit de tiende voortgangsrapportage natuur. Terwijl de realisatie van meer, verbonden natuur juist een enorme impuls kan geven aan ons land. In dit tempo wordt het netwerk niet zoals afgesproken in 2027 afgerond, maar pas 13 jaar later. De realisatie zou daarmee twee keer zo lang duren als gepland.
Geef je natuur de ruimte dan kan ze beter tegen een stootje. Daarom werd in 2013 het natuurpact gesloten waarin werd afgesproken het Natuurnetwerk Nederland (NNN) te realiseren: een netwerk van natuurgebieden in Nederland. Afspraak tussen rijk en provincies is om dit netwerk af te ronden in 2027 en eens per jaar rapporteren de provincies de voortgang ervan.
Uitvoering duurt twee maal zo lang als afgesproken
Om het NNN te realiseren is 80.000 hectare nodig voor 2027. Sinds de start van het plan in 2011 is er 50.480 ha gerealiseerd waarvan 1968 hectare in 2023. In dit tempo is het NNN niet zoals afgesproken af in 2027, maar pas in 2040 – de uitvoering duurt dan twee keer zo lang als afgesproken. Dat is slecht nieuws voor natuur én mens.
Geen oplossing geboden
Dat de uitvoering te langzaam gaat erkennen de overheden, maar een plan om dit op te lossen wordt niet geboden. Sterker nog, van de taskforce die een paar jaar geleden werd ingesteld om de realisatie een impuls te geven, wordt nergens meer gerept. En budgetten die klaar stonden voor natuurontwikkeling (zoals het transitiefonds) werden geschrapt. Wat opvalt is dat de rapportage wél uitgebreid ingaat op de toename van ANLB-gronden (landbouwgrond waar iets extra’s voor natuur wordt gedaan). En hoewel het natuurlijk goed is als ook op boerengrond natuur meer de ruimte krijgt, is het vreemd dat dit in deze rapportage aan bod komt. Want de afspraken uit het natuurpact gaan niet over natuurijker boeren maar over het vergroten en verbinden van natuurgebieden. Voor dat laatste wordt geen enkele oplossingsrichting aangedragen.
Hoe het wel kan
De natuur staat onder druk en op vele vlakken lopen we tegen de grenzen aan: ons water is te vuil, er is te veel stikstof, bestrijdingsmiddelen en droogte. Al deze factoren hebben niet alleen impact op de natuur maar ook op onze leefomgeving. Schone lucht en schoon water worden steeds schaarser en bodems raken uitgeput waardoor voedselproductie steeds moeizamer en duurder wordt. De oplossing is tweeledig. Aan de ene kant moeten de drukfactoren omlaag: minder (water-)vervuiling, minder stikstof, minder bestrijdingsmiddelen. Aan de andere kant moeten natuurgebieden met elkaar worden verbonden en moet er meer natuur bij, zodat ze robuuster en gezonder wordt.
Een en een is drie
Gezonde en robuuste natuur zorgt voor schoner water, lucht en een gezondere bodem. Bovendien kunnen planten en dieren er veel beter overleven en slaat natuur enorme hoeveelheden CO2 op. De realisatie van het NNN draagt dus ook bij aan het nakomen van internationale afspraken over waterkwaliteit (de Kaderrichtlijn Water), Natura 2000 en de Vogel- en Habitatrichtlijn. En dat is nodig, want ook de Kaderrichtlijn Water heeft als einddatum 2027, en ook hier zijn de doelen nog ver uit zicht. Hoog tijd dus dat rijk en provincies de schouders er onder zetten om de afspraken na te komen.
Minder natuur leidt tot meer problemen
Het Natuurnetwerk Nederland is ooit gestart als de Ecologische Hoofdstructuur; een robuust Europees natuurnetwerk. Die plannen werden door de Nederlandse politiek destijds gehalveerd: er zou met de NNN zou maar liefst 90.000 hectare minder natuur worden gerealiseerd. Keer op keer blijkt dat minder natuur zorgt voor méér problemen. Van de afgeslankte ambities voor natuur en het te langzaam realiseren van het NNN heeft de samenleving nog altijd last. Natuurgebieden liggen vaak strak ingeklemd tussen intensieve landbouw, wegen of steden. Vergunningverlening ligt nagenoeg stil.
Meer natuur voor iedereen
Het investeren in een robuust Natuurnetwerk van onderling verbonden natuurgebieden waar milieucondities op orde zijn en de natuurkwaliteit herstelt, is dé manier om in balans met elkaar te kunnen recreëren, landbouw te kunnen bedrijven en de economie draaiend te houden. Er is bovendien toenemende behoefte om te ontspannen in het groen. Nederland heeft dus meer natuur nodig. Het realiseren van het NNN is één van de dingen die we kunnen doen om deze problemen aan te pakken. De overheid is hier verantwoordelijk voor, maar Natuurmonumenten spant zich ook zelf in voor meer natuur in Nederland. Zie bijvoorbeeld dit jaaroverzicht van onze aankopen.
