De Volmolen Epen

Ambachtelijk werken met water

Het bekendste gebouw in het Geuldal is waarschijnlijk de Volmolen bij Epen. De molen was een onderdeel van de Vaalser lakenindustrie. Door de ligging van de molen aan de Geul was er veel water beschikbaar om te kunnen vollen, het vervilten van wol. Zo’n grote hoeveelheid water was er niet in de omgeving van Vaals.

Vollen verbetert de kwaliteit van geweven wollen stof. De stof wordt in grote eiken kuipen gelegd, die zijn gevuld met een mengsel van volaarde (een soort klei), lijnzaadolie, ranzige boter, urine en water. Stampers, aangedreven door de waterkracht van de Geul, drukken de stof plat. Veertien uur later zijn de wollen lakens viltig, ruwer en sterker geworden.

In 2016 heeft Henk Kroese van Omroep Krijtland de Volmolen prachtig in beeld gebracht. Bekijk hier deze aflevering (16 min.)

De geur aan de Geul

De voor het vollen benodigde urine en ranzige boter loosde men na gebruik in de Geul. Niet vreemd dus, dat de Volmolen buiten de dorpskern van Epen is gebouwd!

Graanmolen

Rond 1870 is de Volmolen omgebouwd tot graanmolen. De Volmolen heeft tientallen jaren gefungeerd als "meelfabriek". Die grootschalige aanpak van graan malen inclusief de distributie van het meel naar plaatselijke bakkers is afgebouwd. Tegenwoordig demonstreren de vrijwillige molenaars op kleine schaal het ambacht met het malen van graan, afkomstig van natuurakkers tijdens de reguliere openstellingen.

Gebouwencomplex

Het complex ligt tussen de Geul en een gegraven molentak. In de molentak wordt water opgestuwd om het verval van het water bij het waterrad te vergroten. De gebouwen, een molenhuis en een boerderij met aangebouwde schuren, staan om een binnenplaats. Bekijk hier de uitleg over de onlangs vernieuwde waterhuishouding rondom de Volmolen. Inclusief vistrap!

Opvallend zijn de gevels van het molenhuis, die zijn opgetrokken in diverse soorten lokaal voorkomende breuksteen. De metsel- en voegmortel zijn van een zanderige kalkmortel met een typerende geelbruine kleur, die streekeigen is door de toepassing van plaatselijk gewonnen zand. Ook het bakhuis heeft gevels van breuksteen. Dit bakhuis staat wegens brandgevaar aan de overzijde van de molentak. Binnen is de bakoven nog aanwezig.

• Bouwjaar: Tweede helft 18e eeuw
• Architect: Onbekend; streekeigen bouwstijl
• Status: Rijksmonument