Wintertelling vleermuiskelders Kampina

Wintertellingen

Vleermuizen zijn in Nederland strikt beschermd en de wintertellingen vormen een belangrijke basis voor hun bescherming. In de vorige eeuw ging het heel slecht met deze soortgroep, met name door het gebruik van giftige insectenbestrijdingsmiddelen. Hoewel het nu beter gaat, zijn er nog steeds bedreigingen. “Daarom blijft het belangrijk om te volgen hoe de verschillende vleermuissoorten zich ontwikkelen”, zegt Erik Korsten, specialist in vleermuizen. Hij coördineert namens de Vleermuiswerkgroep Noord-Brabant de wintertellingen en heeft zelf de tellingen op de Kampina uitgevoerd. De winter is een geschikte periode voor dit onderzoek, omdat ze dan in een diepe winterslaap in hun winterverblijven hangen. De tellingen worden gedaan in het kader van het ‘Meetprogramma Wintertelling’ van de Zoogdiervereniging. 

Vleermuiskelders op Kampina

Op de Kampina zijn twee vleermuiskelders opgenomen in het meetprogramma. Een kelder ligt er al bijna twintig jaar en de andere is pas twee jaar geleden aangelegd. Het zijn betonnen gangen onder een aardenwal, die zorgt voor een vorstvrije ruimte met een goede luchtvochtigheid. De gangen zijn afgesloten met een traliehek. Aan gladde betonnen wanden en plafonds zijn patiostenen en wandschalen bevestigd voor hang- en wegkruipplekken. 

Das blokkeert vleermuiskelder

“Eind januari heb ik samen met boswachter Niels Vogels de twee vleermuiskelders bezocht” vertelt Korsten. “Bij één ervan werd de traliedeur geblokkeerd door een hoge berg zand. Een das had bij het graven van een dassenpijp het uitgegraven zand voor de bunker gedeponeerd. Om de das, die in februari zijn jongen werpt, niet te verstoren zijn we het zand daar niet gaan weggraven. We hebben dit winterverblijf, dat er pas twee jaar ligt, dus niet op vleermuizen kunnen controleren. Op basis van wat ik door de tralies kon zien, heb ik Natuurmonumenten wel een paar verbeterpunten voor het verblijf kunnen meegeven. Zo is het er nog te licht en met wat extra zigzagmuurtjes kun je het donkerder maken. En er kunnen nog wat meer hangplekken worden aangebracht”.

Hield waterplas roofdieren buiten?

Bij de andere vleermuiskelder troffen beide mannen een grote waterplas voor de ingang. Dit belemmerde hen niet om de kelder in te gaan. “Hier troffen we 14 gewone grootoorvleermuizen en voor het eerst ook een franjestaart aan”. Beide soorten die op de Kampina algemeen voorkomen. “Dit aantal overtreft alle eerdere tellingen van de afgelopen jaren”, vertelt Korsten. “Meestal troffen we hier grootoren in kleine groepjes van een stuk of 3 à 4 individuen.” De toename is volgens de vleermuisexpert niet heel eenvoudig te verklaren. Mogelijk konden marterachtigen door het water voor de deur niet bij de vleermuizen komen, maar er zijn nog tal van andere redenen te bedenken. 

Ook bij deze kelder heeft hij wat verbeterpunten voor de inrichting en het onderhoud. Zo adviseert hij de braamtakken voor de ingang ieder jaar weg te snoeien. Grootoren en franjestaarten zijn behendig genoeg om er tussendoor te vliegen, maar soorten als de watervleermuis en baardvleermuis hebben daar wellicht meer moeite mee. Ook deze soorten leven op de Kampina. 

Nuttige insecteneters

Vleermuizen zijn grootverbruikers van insecten. Één individu kan per nacht al snel tussen de 300 tot 1000 insecten vangen en dat loopt bij een kolonie van ongeveer 70 vleermuizen al snel op naar enkele miljoenen per jaar. Hierdoor hebben ze een belangrijke invloed op de ecologische balans in de natuur, maar ook de mens en de landbouw profiteren mee: minder hinderlijke steekmuggen en minder schadelijke insecten op de akkers, waardoor minder insectenbestrijdingsmiddelen nodig zijn.