Vijvers en drinkplekken voor dieren in je tuin
Water brengt leven in je tuin. In een mooie, natuurlijke vijver leven niet alleen kikkers, padden en salamanders. Maar ook libellen, waterkevers en wantsen houden wel van zo'n plasje water. Voor andere dieren is het een plek om te badderen en te drinken. Heb je nog een plekje over? Leg dan een vijvertje aan. In deze tuintip van boswachter Mathiska lees je hoe je dat aanpakt.
Aanleg van een vijver
Een vijver hoeft niet groot te zijn. Er zijn speciale vijverbakken te koop, maar je kunt ook een speciekuip ingraven. Of zelf een gat graven in de vorm die je mooi vindt en afdekken met waterdicht vijverfolie. Een goede vijver heeft verschillende dieptes, overgangen en glooiende randen. In het diepste deel (liefst meer dan 80 cm diep) kunnen dieren wegkruipen als het ’s winters hard vriest. Met een paar grote stenen of boomstronk maak je een kant van de vijver minder diep. Dieren kunnen er dan gemakkelijk in en uit. En het water warmt zich er sneller op, een ideale plek voor kikkerdril en allerlei soorten insectenlarven. In de stenen zet je wat waterplanten vast.
Waterplanten in je vijver
Zonder planten krijg je geen leven in je vijver. Er zijn 3 soorten waterplanten:
- Zuurstofplanten zorgen ervoor dat het water leefbaar blijft en de vijver niet volgroeit met algen. Denk aan hoornblad, fonteinkruid of waterpest.
- Oeverplanten, zoals zeggen, gele lis, rietsigaar en grote boterbloem. Larven van libellen en waterjuffers gebruiken deze planten om uit het water te kruipen als ze volwassen worden. Hangend aan de stengel sluipen ze dan uit hun velletje en vliegen ze weg zodra de vleugels droog zijn.
- Drijvende waterplanten zijn voor kikkers een mooie uitkijkpost. Ze zitten er graag op als ze insecten vangen. Bekende soorten zijn waterlelies, fonteinkruiden en gele plomp. Fijn voor de kikkers en mooi om naar te kijken.
Viervlek op gele lis
Planten voor je vijver
Gebruik voor je tuin en je vijver alleen inheemse planten. Dat zijn planten die van oorsprong voorkomen in Nederland. Exoten, planten uit andere delen van de wereld, hebben hier geen concurrentie van andere soorten en kunnen zich extreem vermeerderen. Als ze in de vrije natuur terechtkomen verdringen ze andere planten. Dat gebeurt nogal eens, met alle gevolgen van dien (watercrassula bijvoorbeeld). Waterplanten vermeerderen zich meestal goed dus als je een paar jaar je vijver niet schoonmaakt zit hij zo vol dat je over water kan lopen. Haal daarom ieder jaar ongeveer 1/3 van alle aanwas weg. Gooi het in de groenbak of op je composthoop, maar dus nooit in de natuur.
Dieren in je vijver
Of je vissen in je vijver wil bepaal je natuurlijk zelf. Het zijn wel schrokoppen die heel wat andere diertjes op kunnen eten. Met een beetje geluk vinden salamanders, kikkers en padden hun weg naar je vijver. Net als libellen, juffers, bootsmannen, schrijvertjes, kokerjuffers, waterslakken, staafwantsen en nog heel erg veel meer. Zij komen vanzelf in je vijver terecht. Bekijk hier welke soorten je kunt verwachten
Kleine watersalamander
Regenwater opvangen
Planten gedijen het best op regenwater. Vang dit dus zoveel mogelijk op. Dit kan door een waterton aan je regenpijp te bevestigen, maar je hebt ook complete schuttingen die water op kunnen vangen. Pas wel op dat er geen geïsoleerde watertjes ontstaan, zoals in een emmer of bloempot die nog buitenstaat. Want dan heb je kans dat steekmuggen daar hun eieren in afzetten. Muggenlarven leven in het water en zij voedsel voor een heleboel andere dieren. Maar in een geïsoleerd watertje zijn die er niet en dan kunnen ze massaal tot ontwikkeling komen. Gooi ze dus regelmatig leeg op de planten die dat het hardst nodig hebben.
Drinken en badderen
Veel vogels en dieren hebben water nodig om te drinken. Je kunt op beschutte plekken waterschalen neerzetten. Zet ze niet in de volle zon want dan drogen ze snel weer op. Vogels badderen ook graag en dus is het fijn als er een steen is waar ze veilig op kunnen staan om te badderen. Voor egels en andere zoogdieren is het juist belangrijk dat ze goed bij het water kunnen. Zorg dus voor een lage rand waar ze gemakkelijk overheen klimmen.
Waterschalen om te badderen kun je ook ophangen, ook op een balkon. In tijden van hitte heb ik zelfs hoornaars zien drinken. Die hebben ook dorst.
Pimpelmees neemt een bad
Een waterbaan als vijver
Een oude waterbaan van de kinderen ingraven werkt ook prima als vijvertje. Daar zitten allemaal verhogingen in waar vogels op kunnen zitten en de egels ook bij het water kunnen.
Je vijver in de winter
In koude winters vriest je vijver dicht. Als ie diep genoeg is en de zuurstofhuishouding is in orde, kunnen vissen en al het andere leven er veilig overwinteren. Is dit niet het geval, gaat alles onder water dood. Dat voorkom je door een gat in het ijs te maken. Sla nooit het ijs kapot – de trillingen kunnen inwendig letsel bij vissen veroorzaken – maar smelt een gat in het ijs met de bodem van een warme pan. Het gat houd je open door er een badeend in te laten dobberen. Vogels en zoogdieren kunnen hier ook komen drinken.
Maak je tuin klimaatproof
Extreme droogte en wateroverlast... De gevolgen van klimaatverandering zijn duidelijk merkbaar. Het kan anders. Als we de natuur inzetten als bondgenoot, kunnen we weersextremen beter aan. Natuurmonumenten helpt Nederland klimaatproof te maken met natuur. Help je ook mee? Ga aan de slag en maak je tuin of buurt klimaatproof met de 10 tips uit het actiepakket.
Vraag hier het gratis actiepakket aan
