Resultaten van natuurherstel Empese en Tondense Heide
In het natuurherstelproject Empese en Tondense Heide is een volgende stap gezet. Natuurmonumenten, provincie Gelderland en Waterschap Vallei en Veluwe luisterden deze mijlpaal op 5 april op met een wandeling met omwonenden door het gebied.
Eind 2024 zijn alle natuurherstelwerkzaamheden van fase 2 afgerond en dat wilden de samenwerkingspartners Natuurmonumenten, provincie Gelderland en Waterschap Vallei en Veluwe graag met de omwonenden en direct betrokkenen vieren.
Dankzij de medewerking van omliggende grondeigenaren konden de samenwerkingspartners veel doen voor het herstel van de Empese en Tondense Heide. Mooie resultaten zijn geboekt: gebiedseigen water wordt langer in het gebied geborgen, zodat daarover in droge tijden kan worden beschikt, de waterkwaliteit verbetert en kalkrijk kwelwater kan weer in de wortelzone van de planten komen.
Op deze manier is een robuust, aaneengesloten natuurgebied met een gezonde waterhuishouding ontstaan. De natuur biedt ruimte voor overtollig water en grondwaterreserves kunnen worden opgebouwd om droge tijden te doorstaan en de natuurkernen te beschermen. Door het leefgebied van de natuurlijke planten- en diersoorten te vergroten en te verbeteren, groeit de Empese en Tondense Heide uit tot een prachtig natuurgebied met een variatie in plantengroei. Als het gebied bloemrijker wordt, profiteren ook dieren daarvan. Verschillende vogels en insecten hebben hun thuis gevonden in dit bijzondere natuurgebied.
Luchtfoto van de Empese en Tondense Heide met het vlonderpad.
Tijdens de wandeling met omwonenden werd uitgebreid stilgestaan bij de succesvolle samenwerking. In dit gebied kunnen landbouw en natuur goed naast elkaar functioneren en is een mooie verbinding ontstaan met andere natuurgebieden aan de noord- en oostzijde. Een bijzonder woord van dank sprak de projectleider uit richting de omwonenden voor hun betrokkenheid, begrip en geduld sinds de eerste werkzaamheden die tussen 2012 en 2014 hebben plaatsgevonden.
Bijzondere en kwetsbare natuur
De waarde voor behoud van de kwetsbare natuur op de Empese en Tondense Heide is groot. Je vindt er namelijk de bijzondere blauwgraslanden die hun naam danken aan zeldzame planten die hier groeien en het grasland een blauwe kleur geven. Denk aan paarsbloeiende planten als Spaanse ruiter en blauwe knoop, en orchideeën als gevlekte orchis. Dit open en weidse gebied met verschillende vennen maakt deel uit van het Natura 2000-gebied Landgoederen Brummen. In Natura 2000-gebieden worden bepaalde dieren, planten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de soortenrijkdom te behouden. Om de unieke kwaliteit van de Empese en Tondense Heide te behouden en te versterken zijn ingrepen nodig.
Natuurherstel in fase 1
De verschillende soorten heide, blauwgrasland en nat schraalland komen niet zomaar terug op de Empese en Tondense Heide. De samenwerkingspartners verrichtten zorgvuldig onderzoek naar de juiste maatregelen. Tussen 2012 en 2014 vonden de eerste herstelmaatregelen plaats. Deze maatregelen bestonden vooral uit het verwijderen van bomen, het afgraven van de bovenste voedselrijke bodemlaag voor versneld verschralen en het ondieper maken of dempen van beken en sloten. Het kalkrijke kwelwater dat van levensbelang is voor bijzondere planten kon zo weer het bodemoppervlak bereiken.
De waarde voor behoud van de kwetsbare natuur op de Empese en Tondense Heide is groot. De bijzondere blauwgraslanden danken hun naam aan zeldzame planten die hier groeien en het grasland een blauwe kleur geven.
Natuurherstel in fase 2
Vanaf oktober 2022 is in een ander deel van de Empese en Tondense Heide verder gewerkt aan een duurzaam herstel van de waterhuishouding op basis van oude landschapsvormen. De maatregelen waren gericht op het langer vasthouden van gebiedseigen water, het ondieper maken of dempen van beken en sloten, de aanleg van waterbergingen om in een natte periode water op te vangen en tijdelijk te bergen en het afgraven van de decennialange bemesting. Eind 2024 zijn alle werkzaamheden van fase 2 afgerond.
Herinrichting deelgebied Zilvense Broekbeek
In het noordwaarts stromende deel van de Zilvense Broekbeek wordt een brede strook opnieuw ingericht. Natuurmonumenten werkt de komende periode samen met onder andere Waterschap Vallei en Veluwe en de aanliggende grondeigenaren aan de planvorming voor deze nieuwe inrichting. De aanpassingen dragen bij aan het tegengaan van verdroging van de Empese en Tondense Heide, een verbeterde inrichting van het watersysteem om natte periodes goed aan te kunnen en het verbeteren van de natuurkwaliteit door het leefgebied voor planten- en diersoorten te vergroten.
Projectpagina en excursies
Wie meer wil weten over het natuurherstel van de Empese en Tondense Heide kan een kijkje nemen op de projectpagina. Ook zal Natuurmonumenten tijdens publieksexcursies door het gebied aandacht besteden aan het natuurherstel. Houd hiervoor de agenda op de website in de gaten.
