Sjansen op de Sint-Pietersberg

Vleermuisbolwerk

In de ondergrondse mergelgroeven van de Sint-Pietersberg overwinteren ieder jaar honderden, zo niet duizenden vleermuizen. Van de 18 vleermuissoorten in Nederland komen er hier zo’n 10 voor. Van de water-, meer-, dwerg- en grootoorvleermuis tot de wanty, franjestaart, bergstein, vale en niet te vergeten de ingekorven vleermuis. Ger: “Sommige soorten komen echt op, andere zien we in de loop der jaren afnemen.” 

Niet te tellen

Ieder jaar gaat een telgroep, bestaande uit vrijwilligers van het Natuurhistorisch Genootschap Limburg, de grotten onder de Sint-Pietersberg binnen om vleermuizen te tellen. In de winter van 2022 - 2023 kwamen ze uit op ongeveer 3.200 stuks. Maar, zegt Ger, er leven er meer. “Veel vleermuizen zitten verstopt in kieren en spleten. Hier en daar zitten boorgaten in de berg. Dan zie je één vleermuis, maar zitten er misschien meerdere. Bovendien zijn sommige grotten niet toegankelijk, omdat ze in het kader van de veiligheid zijn afgekeurd. We kunnen dus nooit alle winterverblijven bekijken.”

Eerst daten… 

Rond half oktober gaan de eerste soorten het winterobject binnen. Vlak daarvoor maken de mannetjes de vrouwtjes het hof. “Vanaf zonsondergang zie je de eerste exemplaren verschijnen. Mannetjes en vrouwtjes vliegen hun winterverblijf in en uit. Soortgenoten ontmoeten elkaar, ook op andere plaatsen. En vermoedelijk vinden er ook paringen plaats.” Na de winterslaap gaan de vrouwtjes weer naar hun zomerverblijfplaats, vaak via andere, warme tussenkwartieren. In deze periode vinden de ovulatie en bevruchting plaats. Nu zoeken de verschillende soorten eerst een beschut plekje voor de winter. En daarvoor zijn de grotten onder de Sint-Pietersberg ideaal.

Winterslaap?

Dat vleermuizen een winterslaap houden, betekent niet dat ze aan één stuk doorslapen. “Sommige soorten blijven de hele hele winter op één plek. Maar de meeste soorten zoeken om de zoveel weken een nieuw plekje op.” Soms is dat maar een meter verderop, soms zoeken ze een nieuwe gang op. Merken ze in het voorjaar dat het weer warmer wordt? Dan gaan ze weer naar buiten - de ene soort wat eerder dan de andere. 

Sociaal gebeuren

“Wanneer ze gaan bevallen, zoeken de vrouwtjes elkaar voor de veiligheid op. Dat is echt een sociaal gebeuren, met oma’s en tantes erbij. De mannetjes zitten op andere plekken. Die verblijven langs de vliegroutes die de vrouwtjes gebruiken om voedsel te zoeken en bereiden zich voor op het zwermen aan het eind van de zomer.” In het voorjaar worden de vleermuisbaby's geboren en door de vrouwtjes opgevoed. Als het weer kouder wordt, wijzen ze de kleintjes hun plek om te overwinteren. 

Rust

We helpen de vleermuizen door in de groeves van 1 oktober tot 1 april zo min mogelijk menselijke activiteiten toe te laten. “Dat is de periode dat de vleermuizen in de groeves verblijven. Als ze steeds gestoord worden, gaan ze interen op hun bruine vetten. Dan halen ze het voorjaar misschien niet. Daarom hebben ze rust nodig. Al zijn er ook soorten die zich van niemand iets aantrekken!” Ook het tellen gebeurt met zo min mogelijk mensen, zo kort en stilletjes mogelijk. 

Laatbloeiers

Om de winter goed door te komen, eten de vleermuizen een scala aan insecten. “Spinnen, vliegen, muggen, nachtvlinders… Sommige soorten eten krekels en sprinkhanen, of kevers. Grofweg kun je zeggen dat kleine vleermuizen kleine insecten eten, en grote vleermuizen grote.” Daarom is het ook voor vleermuizen belangrijk dat er in het najaar genoeg planten bloeien. Want juist die trekken de insecten aan waarmee de vleermuizen hun buikje voor de winter vol eten!

Help mee!

Wil je de natuur in het najaar ook een handje helpen? Vraag dan het gratis Laatbloeierspakket aan.