Werken aan een gezond, Veluws bos in de Haspel
Tussen hondenlosloopgebied het Strokelbos en de Gemeentebossen Ermelo ligt de Haspel. Een klein, maar gevarieerd bosgebied waar oude eiken, grove dennen en struiken, zoals vuilboom en lijsterbes worden afgewisseld met heide, varens en bosbessen op de grond. Een enkel bosvak ziet er eentonig uit; stakerige stammen reiken naar de lucht, op de grond ligt een bruine deken van niet-verteerd blad. Hier groeit de Amerikaanse eik. Zoals op deze plek goed zichtbaar is, maat deze boomsoort van oorsprong geen deel uit van een gezond en divers bos in Nederland. Sterker nog; het is een nogal dominante boom die we liever niet in grote aantallen in het bos zien. Daarom wordt deze herfst bijna alle Amerikaanse eik uit dit betreffende bosvak verwijderd. De werkzaamheden starten op 14 oktober en kunnen, afhankelijk van het weer, tot in december duren. De parkeerplaats, wandelpaden en het fietspad blijven tijdens de werkzaamheden toegankelijk.
Snelle, maar zure groeier
De Amerikaanse eik is in de jaren ’60 op deze plek geplant voor de bosbouw. Dankzij het gebrek aan natuurlijke vijanden kan de boom snel groeien en zichzelf makkelijk uitzaaien. Hiermee verdringt hij de bomen die van oorsprong op de Veluwe groeien. De boom is relatief nieuw. Daardoor is het natuurlijke systeem van de Veluwse bossen, waaronder het schimmelnetwerk in de bodem, niet aangepast op deze boom. Het blad wordt slecht verteerd, blijft liggen en zorgt ervoor dat de bosgrond extra verzuurt. In het bos is dit duidelijk te zien; onder de bomen groeit, op een enkele paddenstoel na, bijna niets.
Onder de Amerikaanse eik blijft het afgevallen blad als een bruin, onverteerd bladerdek liggen.
Wel de lasten, niet de lusten
In de afgelopen zestig jaar is de wereld flink veranderd. We kijken met andere ogen naar het belang van het bos voor de natuur en de mens, op korte en op de lange termijn. Daarnaast weten we nu dat de Amerikaanse eik meer van de Nederlandse biodiversiteit vraagt dan bijdraagt, vooral op de hogere zandgronden als de Veluwe. Doordat de boom op deze plek nagenoeg geen onderdeel is van het natuurlijke bossysteem, verdringt hij de andere soorten. Zo leven op en rond de oer-Nederlandse eiken honderden insectensoorten (die op hun beurt een voedingsbron zijn voor vogels), maar op de Amerikaanse eik in Nederland maar een handvol insectensoorten.
Aanpak tot op de bosbodem
Eerdere pogingen om deze bomen te bedwingen, leverden weinig op. De boom groeide opnieuw uit en verspreidde zich verder door het bos. Daarom pakken we nu dit bosvak met Amerikaanse eiken letterlijk tot op de bodem aan. We zagen de bomen en knippen daarna de stobbe tot onder de grond kapot. Zo voorkomen we dat de boom opnieuw uitgroeit. Een deel van de bomen met dikke stammen blijven staan en worden geringd. Met ringen wordt de stam van een boom rondom ingesneden. Dit stopt de sapstroom van de wortels naar de kroon van de boom, waardoor de boom staand dood gaat. In tegenstelling tot een levende Amerikaanse eik, levert de boom als staand, dood hout wel een bijdrage aan het bos. Het zachter wordende hout trekt schimmels en insecten aan waar vervolgens vogels, zoals de specht op afkomen.
In staand dood hout leven veel insecten; het is als een lopend buffet voor de grote bonte specht.
Duurzame bestemming
Met het oog op duurzaamheid krijgt het af te voeren hout een zo hoogwaardig mogelijke bestemming. Uit takken en dunne stammen kunnen geen planken gezaagd worden. Dit hout wordt versnipperd en deels afgevoerd als biomassa voor stadsverwarming. Een ander deel van het gezaagde hout, waaronder de stobbes, leggen we op stapels in het bos. Dit verteert en geeft langzaam voedingsstoffen terug aan de bodem.
Een gezond en toekomstbestendig bos
Na het kappen van de Amerikaanse eiken, onderzoeken we de kwaliteit van de bosbodem. Waar nodig voegen we, naast het hout wat in het bos achter blijft, mineralen toe voor een betere balans in de bodem. Vervolgens is er ruimte voor nieuwe groei. Voor het grootste deel ontstaat dit van nature uit zaailingen van de omliggende bosvakken. Ook planten we een aantal bomen en struiken die hier van oudsher groeien aan. Om de jonge bomen te beschermen tegen vraat van edelherten, reeën, en wilde zwijnen maken we een aantal hekken van onbehandeld hout uit de Leuvenumse Bossen. Na tien tot vijftien jaar zijn de bomen sterk genoeg en kan het hekwerk weg.
Hinder voor bezoekers
De wandelpaden en het fietspad blijven tijdens de werkzaamheden toegankelijk. De blauwe MTB-route wordt tijdelijk omgeleid, dit staat terplekke aangegeven. De bosbouwmachines rijden naar het bosvak over de bospaden. Vooral bij nat weer laat dit sporen achter op het pad. We trekken de paden weer glad, zodra het werk erop zit. Dan is ook de rust weer terug in het bos.
Vragen
Klik hier voor de veelgestelde vragen. Heb je een andere vraag aan de boswachter? Laat het ons weten. Bel (0577) 407 789 of mail naar [email protected].
Een toekomstbeeld met een gemengd naald- en loofbos, in het bos direct naast het bosvak met de Amerikaanse eik.
Samengevat
In de Haspel, onderdeel van de Leuvenumse Bossen, is een bosvak vol met Amerikaanse eiken. Deze boomsoort maakt van oorsprong geen deel uit van een gezond en toekomstbestendig bos in Nederland. Dat komt, doordat de boom meer vraagt dan bijdraagt aan de Nederlandse biodiversiteit. Dit geldt vooral op de hogere zandgronden als de Veluwe. Daarom verwijderen we de komende herfst de meeste Amerikaanse eiken uit dit bosvak. Zo ontstaat ruimte voor een jong bos met bomen, struiken en planten die wel bijdragen aan het natuurlijke systeem in dit bos. Dit is goed voor het bodemleven, de insecten en vogels.
De werkzaamheden starten op maandag 14 oktober en kunnen tot in december duren. Tijdens het werk blijven de bospaden toegankelijk. Wel wordt de blauwe MTB-route tijdelijk omgeleid.
