Kasteel Genhoes

De toren is de blikvanger van het kasteel. Deze dateert grotendeels uit het midden van de 16e eeuw. In de beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog loopt het kasteel grote schade op. Daarna is het kasteel “nootsakelijck gerapeert ende opgemaeckt” voor de som van 1700 goudguldens.

In de periode daarna volgt verder herstel onder de nieuwe eigenaar Ulrich, heer van Hoensbroek. Het torenvaantje draagt het jaartal 1620 en herinnert aan zijn activiteiten. In de volgende eeuwen wordt het kasteel langzaam gevormd tot het gebouwencomplex zoals we dat nu kennen. Sinds de 18e eeuw zijn er weinig ingrijpende verbouwingen aan het kasteel geweest.

Bewoners van het kasteel

Het kasteel kent een aantal markante bewoners. Eén van hen is Leonard Thimus, een rijke lakenfabrikant uit Aken, die het kasteel in 1749 koopt. Hij laat de woonvleugel moderniseren. Het mansardedak, de monumentale ingangspartij en wellicht ook de buitenpoort dateren van circa 1750. Dit werk brengt men wel in verband met de beroemde Akense architect J.J. Couven, van wie in ieder geval vaststaat dat hij in 1757 het koor van het kerkje van Oud-Valkenburg verbouwt.

Bijzonder aan Genhoes is de gaafheid van het gehele complex, ook rondom het kasteel. Het bijna vierkante kasteelterrein met de uitspringende toren is omgeven door een gracht. Een stenen brug verbindt het kasteel met het voorburchtterrein. Hier liggen een bescheiden park en een moestuin met tuinmuren.

Een monumentale poort sluit het kasteelterrein af. Van hier loopt een laan naar de kerk van Oud-Valkenburg. Dit kerkje heeft oude relaties met het kasteel. De eigenaren van Genhoes bezitten (deels) het collatierecht, het recht om een pastoor te benoemen. Een invloedrijke positie. De heer van Genhoes moet dit recht delen met onder andere de heer van het nabij gelegen kasteel Schaloen.

Water uit de Geul

Het gehele kasteelcomplex is omgeven door een tweede gracht. Het water uit de gracht komt uit de nabijgelegen rivier de Geul. Kasteel Genhoes ligt comfortabel op de flank van het beekdal: dichtbij genoeg om de gracht te kunnen vullen, maar op veilige hoogte voor de meeste overstromingen van de Geul.Rondom het kasteel lagen vroeger uitgestrekte boomgaarden. Enkele hiervan zijn nog over en van de oogst perst Natuurmonumenten vruchtensap. Ook de grote hoeve recht tegenover de ingang van het kasteel hoort bij Genhoes.

Leuke weetjes

Het Huis

De naam betekent simpelweg ‘Het huis’ in het Limburgse dialect (Gen=het en Hoes=huis). Veel kastelen in Zuid-Limburg worden met deze naam aangeduid. Genhoes was dus hét huis in Oud-Valkenburg.

Vijf landen

Tussen 1785 en 1843 hoort Genhoes bij wel vijf verschillende landen. In 1785 gaat het van Oostenrijks bezit over naar de Republiek. Tien jaar later wordt het gebied Frans, maar in 1815 hoort Genhoes bij het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden. Bij de Belgische opstand van 1830 sluit dit deel van Limburg zich aan bij de Belgische opstand en pas in 1843 hoort het definitief bij Nederland

Oudste bezit

Genhoes is de oudste bezitting van Natuurmonumenten in Zuid-Limburg. In 1955 kocht de vereniging het kasteel en de omringende landerijen. De Schaelsberg (met de Kluis) volgde enkele jaren later.

• Bouwjaar: 15e eeuw
• Architect: Voor de verbouwing in 1750 mogelijk: J.J. Couven
• Status: Rijksmonument