De Bommelas

In boerderij De Bommelas in het Buurserzand leefden mens en dier in dezelfde ruimte, de mensen aan de voorzijde en het vee in de stal aan de achterzijde.

Los Hoes

De Bommelas is gebouwd in 1840 door Gerrit Jan Keizers. Het is er eigenlijk nog hetzelfde als toen ... de kieren zorgen voor de nodige ventilatie, het open vuur voorziet in warmte en de deuren zijn zo laag dat je je continu moet bukken. Af en toe houden we 'los hoes' in De Bommelas. Wil je een kijkje nemen? Hou dan onze social media-kanalen en de agenda in de gaten. Boswachters Ellen en Simone geven je op ons YouTube-kanaal alvast een kijkje: klik hier om ook even binnen te kijken. 

De boerderij is gebouwd volgens het inmiddels zeldzame los hoestype, waarbij woning en stal in één ruimte zijn. 'Los hoes' betekent dan ook letterlijk 'open huis'. In de ontwikkeling van de boerderijbouw is dit de oudste vorm van het hallenhuistype. Het hallenhuis is een boerderijtype dat vanaf de 12e tot in de 19e eeuw is toegepast. Het is kenmerkend voor de boerderijbouw van Twente en de Achterhoek.

Handgevormde bakstenen

De boerderij is opgebouwd met handgevormde bakstenen, die zijn gebakken in hout gestookte veldovens. Het hoog opgaande zadeldak is gedekt met Hollandse pannen en de topgevels zijn voorzien van een betimmering van brede houten delen, geheel in de traditie van de streek. In de achtergevel en zijgevels is vakwerkbouw toegepast. Hierbij vormen balken een soort 'skelet'. De vakken die ontstaan worden opgevuld met baksteen.

Afweertekens

Op de Bommelas staan twee oude tekens die onheil als donder, blikseminslag en toverij moeten weren. Het stiepelteken op de middenstijl van de schuurdeuren heeft de vorm van een zandloper. Het gevelteken op de nok van het dak is een 'donderbezem'.

Recreatiepark en openluchtmuseum

De ondergrond en De Bommelas zijn bij de markeverdeling in 1905 gekocht door Jan Bernard van Heek, textielfabrikant en toenmalig bestuurslid van Natuurmonumenten. Hij had namelijk het plan om van heidegebied het Buurserzand een recreatiegebied met openluchtmuseum te maken. Hiervoor heeft hij in die tijd enkele objecten aangekocht waaronder ook een Bentheimer markepaal en een inmiddels weer verplaatste Stendermolen. Het Buurserzand en de gebouwen zijn door de weduwe van Van Heek, Erwina van Heek, in 1929 geschonken aan Natuurmonumenten. Dit was het eerste bezit van de vereniging in Overijssel.

Waterput

Voor het boerderijtje staat een oude lindeboom en een waterput met haal. Dankzij de hefboomwerking van de houten haal kost het ophalen van een volle emmer water minder kracht.

Aan de boemel

De naam 'De Bommelas' is waarschijnlijk ontleend aan de bijnaam van de bouwer en eerste bewoner, Gerrit Jan Keizers (1800-1877). Hij ging graag aan de boemel (feesten) en stond bekend als een schelm (dondersteen), 'oas' in het Twents. Dat leverde hem de bijnaam 'bommel-oas' op.

Wandel langs de boerderij

Wil je De Bommelas met eigen ogen bewonderen? Wandel de route door Buurserzand, de boerderij is goed te zien vanaf het pad.

• Kijk hier voor de wandelroute door Buurserzand

• Bouwjaar: 1840
• Architect: Streekeigen bouwstijl
• Status: Rijksmonument