Wandelen en fietsen in de Leuvenumse Bossen en het Hulshorsterzand

Veelgestelde vragen Hulshorsterzand

• Waarom sluit Natuurmonumenten het Hulshorsterzand af?

  Een aantal vogelsoorten die leven op het Hulshorsterzand, zoals de veldleeuwerik, boomleeuwerik, tapuit en nachtzwaluw, broeden alleen op de heide- en stuifzandvlakte van de Veluwe. Zij overwinteren in warmere oorden en komen in het voorjaar naar Nederland. Aangekomen op het Hulshorsterzand maken ze een onopvallend nest op de grond. De vogels hebben het zwaar; het lukt minder goed om een nest met jongen succesvol groot te brengen op de Veluwe. De natuur staat onder druk door verdroging, verzuring en vermesting door stikstof. Daarnaast gaan steeds meer mensen eropuit. Wandelend, fietsend, met het paard, de hond, kinderen, of de fotocamera.

  Door het open karakter van het gebied is elke beweging op grote afstand zichtbaar. Een vogel ziet beweging als mogelijk gevaar en vliegt op. Zo wordt een vogel verstoord door een passerende wandelaar of fietser die zich daar niet van bewust is. De broedende vogel vliegt op en de eieren of kuikens blijven onbeschermd achter. Duurt dit te lang, dan is de kans klein dat de jongen het overleven. Met een rustgebied beschermen we de broedvogels tegen deze vormen van verstoring.

• Wat is de noodzaak van de afsluiting?

  Om ervoor te zorgen dat mensen van de Veluwe kunnen genieten zonder daarmee de natuur te schaden, maakte provincie Gelderland samen met bewoners, ondernemers, recreatieve gebruikers en natuurbeheerders een plan voor de Recreatiezonering op de Veluwe. Met als doel een betere balans tussen natuur en mens. Het verleggen van paden en het afsluiten van de kernen van het stuifzand komt voort uit dit Recreatiezoneringsplan. Hiermee maken we een groot rustgebied voor de broedvogels die afhankelijk zijn van het open stuifzand- en heidelandschap. Zo geven we vogels die zeldzaam zijn en bescherming nodig hebben (zoals de boomleeuwerik, nachtzwaluw en draaihals) rust en ruimte om te broeden en hun jongen groot te laten groeien.
  
  De verschillende landschappen die de Veluwe uniek maken, zoals de uitgestrekte bossen, heidevelden, stuifzandgebieden en veengebieden, zijn niet alleen het thuis van vogels, maar ook van veel bijzondere planten en andere dieren. Een aantal hiervan zijn zeldzaam in Europa. Daarom is de Veluwe aangewezen als Natura 2000-gebied. Natura 2000 is een netwerk aan natuurgebieden in Europa waarvan in de wet is vastgelegd dat deze beschermd moeten worden. We willen ervoor zorgen dat de natuur niet wordt beschadigd en dat zeldzame dieren en planten kunnen blijven leven.

• Heeft de afsluiting effect?

  In 2023 sloot Natuurmonumenten voor het eerst delen van het Hulshorsterzand tijdens het broed- en voedseizoen. Het broedseizoen duurde in dit jaar tot 21 augustus. In 2024 werd het Hulshorsterzand vanaf 15 augustus weer volledig opengesteld. Om te kunnen beoordelen of de afsluiting heeft gewerkt, worden de vogelpaartjes en het broedsucces ieder jaar geteld. Deze zogenaamde broedvogelmonitoring wordt georganiseerd door Provincie Gelderland. Over de resultaten kunnen we helaas nog weinig zeggen: er zijn meerdere jaren nodig om te kunnen beoordelen welk effect de afsluiting heeft op broedvogels.

• Waarom duurt het broedseizoen tot september?

  Het broedseizoen is feitelijk geen vaste periode; dit verschilt per soort en varieert per jaar. Veel vogelsoorten broeden ongeveer tussen 15 maart en 15 juli. De nachtzwaluw, een van de specifieke soorten die beschermd moet worden, broedt tussen mei en augustus. Nesten en eieren zijn gedurende de hele broedperiode wettelijk beschermd, vanaf het eerste takje, tot het uitvliegen van het laatste jong. Daarom geldt op het Hulshorsterzand een broed- en voedseizoen van 15 maart tot uiterlijk 1 september. Waar mogelijk gaan na half juli de eerste paden open.
  
  In 2023 konden alle fiets- en MTB-paden na half juli weer open. De wandelpaden werden gefaseerd geopend tot het moment dat de laatste nachtzwaluwen uitvlogen. Vanaf 21 augustus waren alle paden weer toegankelijk.

• Hoe lang blijft Natuurmonumenten het natuurgebied afsluiten?

  In 2023 sloot Natuurmonumenten voor het eerst delen van het Hulshorsterzand af tijdens het broed- en voedseizoen, en zal dat de komende jaren blijven doen. Ook vindt ieder jaar een broedvogelmonitoring plaats. Om een trend te kunnen bepalen, zijn cijfers van meerdere jaren nodig. De verwachting is dat na vijf tot zeven jaar de eerste resultaten te zien zijn.
   

• Waar kan ik tijdens het broedseizoen wandelen op het Hulshorsterzand?

  De gemarkeerde wandelroutes op en rond het Hulshorsterzand zijn het hele jaar door te bewandelen. Honden zijn welkom, maar moeten in de Leuvenumse Bossen en het Hulshorsterzand altijd aan de lijn.

• Waar kan ik fietsen op en rond het Hulshorsterzand?

  De knooppunten van het Fietsnetwerk Veluwe zijn het hele jaar door toegankelijk. Net als bijna alle paden waar in de Leuvenumse Bossen en rondom het Hulshorsterzand gefietst mag worden. Alleen de MTB-verbindingsroute tussen de Hierderweg en de Klarenweg is afgesloten tijdens het broedseizoen. In 2023 was ook de MTB-verbindingsroute tussen de Klarenweg en Brandsweg afgesloten; deze is in 2024 wel toegankelijk.
   

• Waar mag ik paardrijden op het Hulshorsterzand?

  De paden van het ruiter- en mennetwerk Veluwe zijn het hele jaar door toegankelijk.

• Waarom moet de hond aan de lijn?

  Honden zijn welkom, maar moeten aan de lijn. Bijna alle dieren in de natuur zijn bang voor honden. Ook honden die alleen nieuwsgierig zijn, zorgen voor verstoring. Soms is alleen de geur van de hond al genoeg om een vogel laten vluchten. Dan blijft een nest met eieren of jongen onbeschermd achter, omdat het niet meer veilig is. Daarnaast zijn niet alle wandelaars dol op honden. Dus voor mens en dier: houd de hond aan de lijn.