Overheidsbeleid stikstof
De overheid startte in de vorige eeuw al met de aanpak van stikstof. Eerst via het Programma Effect Gerichte Maatregelen (1989), in 2015 kregen we het Programma Aanpak Stikstof (PAS) en nu staan we aan de start van Programma Natuur. Dit programma loopt tot 2030. De overheid wil dat in 2030 minimaal 75 procent van de stikstofgevoelige natuur onder een veilige stikstofgrens is.
Hoe het begon...
Om het stikstofprobleem te verminderen, startte de overheid eind vorige eeuw al met maatregelen. Zo was er eerst het programma Effect Gerichte Maatregelen, dat is overgegaan in het Overlevingsplan Bos en Natuur. Onderzoek wees uit dat het effect onvoldoende was. Ook door het verbod om mest via de lucht op het land te spuiten, daalde de ammoniakuitstoot onvoldoende.
Programma Aanpak Stikstof
Om toch de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden veilig te stellen kwam in 2015 het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Het PAS bestond uit twee typen maatregelen. Enerzijds uit maatregelen die de uitstoot van stikstof aan de bron, dus door landbouw, verkeer en industrie, moesten verminderen. Anderzijds uit maatregelen om de schade die stikstof in de natuur veroorzaakt zo goed mogelijk te herstellen. Tijdens de PAS-periode is ondanks alle doelen niet echt sprake van daling en in veel natuurgebieden is zelfs sprake van een lichte toename van de ammoniakdepositie.
Op 29 mei 2019 oordeelde de Raad van State, de hoogste rechter, dan ook dat deze stikstofaanpak niet voldoet aan de Europese natuurwetgeving. Er mogen 'op de pof van de natuur' geen vergunningen meer afgegeven worden voor projecten die tot meer stikstof leiden, zoals bijvoorbeeld woningbouw, uitbreiding van stallen of de aanleg van wegen. De overheid moest dus nieuw beleid maken zodat de stikstofuitstoot fors omlaag gaat en de natuur in Nederland beter beschermd wordt. Dit heeft in geresulteerd in Versneld Natuurherstel (2021) en Programma Natuur (2022-2030).
Versneld Natuurherstel
De overheid heeft gevraagd om alles op alles te zetten om nu maatregelen te nemen in Natura 2000-gebieden die niet kunnen wachten en die snel uitgevoerd moeten worden. Daar zijn we hard mee bezig. Er zijn 20 projecten die we gaan uitvoeren. Daarvoor stelt het Rijk geld beschikbaar via Versneld Natuurherstel (2021). Dit moet helpen om versneld uit de stikstofproblematiek te raken. Het is een voorloper van Programma Natuur.
Programma Natuur
Programma Natuur beoogt onder andere vermindering van de stikstofuitstoot, versnelling en intensivering van herstelmaatregelen, het verbeteren van hydrologie in en rondom natuurgebieden (systeemherstel) en ontsnippering. Voor een duurzaam resultaat is het nodig naar het hele systeem van een natuurgebied te kijken en niet alleen naar kwetsbare soorten planten en dieren. We zetten daarom in op herstel van de waterhuishouding, de bodem en verbindingen tussen gebieden. Daarvoor zijn vaak ook maatregelen nodig rondom de natuurgebieden, in de zogenoemde overgangsgebieden. De provincies moeten uiterlijk juli 2023 hiervoor gebiedsplannen gereed hebben.
Het Rijk stelt hiervoor de komende 10 jaar 300 miljoen euro per jaar beschikbaar. Rijk en Provincies trekken samen op om natuurherstel te bevorderen. Natuurmonumenten (naast Staatsbosbeheer en de Landschappen) is één van de partijen die meedenken, kennis leveren en natuurherstelmaatregelen uitvoeren. Het uitgangspunt is dat extra inzet nodig is; niet alleen vanwege de overbelasting van natuur met stikstof, maar ook om de effecten van klimaatverandering en verdroging het hoofd te bieden.
Kijk hier welke projecten wij zoal oppakken in het kader van stikstof.
