Grote wateren

Rivierdelta

Natuur en geografische ligging gaan nadrukkelijk hand in hand. De natuur in Nederland is voor een groot deel direct verbonden met water. Nederland is een delta. Grote rivieren uit Midden-Europa monden hier uit in Zee. De Rijn, Maas, Schelde en Eems monden direct of indirect uit in de Noord- en Waddenzee. Veel natuurwaarden in Nederland zijn dan ook direct afhankelijk van de zoute en zoete wateren.

Onderwaternatuur

Vanuit die wetenschap zet Natuurmonumenten zich niet alleen in voor “landnatuur”, maar nadrukkelijk ook voor de natuur van het zoute en zoete water. De Waddenzee en de Zuidwestelijke delta, inclusief de Voordelta, zijn internationaal van groot belang voor trekvogels, van de tropen in Afrika tot de arctische gebieden in het noorden. De gebieden doen dienst als kraamkamer voor vissen en andere (zout)waterdieren die op hun beurt weer voedsel vormen voor vogels, vissen en (zee)zoogdieren. De relaties tussen soorten, hun voorkomen, de kwaliteit van hun leefgebied met voldoende rust en veiligheid overstijgt het belang van één soort of natuurgebied. 

• De grote sterns die jaarlijks broeden op Texel of op Griend halen zandspiering of andere vis uit de Noordzee voor zichzelf en hun jongen.
• Rosse grutto’s op reis vanuit Siberië naar West-Afrika kunnen niet zonder tussenstop in de Waddenzee waar ze in korte tijd genoeg moeten eten voor de rest van de reis.
• Grijze en gewone zeehonden zijn viseters en leven zowel in de Zuidwestelijke delta, Waddenzee als rond de kusten van het Verenigd Koninkrijk. Met name voor grijze en in iets mindere mate voor gewone zeehonden geldt dat ze regelmatig uitwisselen tussen de verschillende leefgebieden.
• Trekvissen zoeken vanuit de Noordzee via onze rivieren hun weg naar paaigronden in de beken en rivieren van Europa. Jonge vissen volgen de omgekeerde route, vanuit beken en stroompjes richting zee. Inspanningen van verschillende organisaties zijn gericht op het herstel van deze routes die door de aanleg van stuwen en onze deltawerken werden geblokkeerd. De kier in het Haringvliet is daarvan een goed voorbeeld.

Voor al deze soorten is het niet vanzelfsprekend dat ze de beschikking hebben over een veilige broed- en leefomgeving met voldoende voedsel en rust. Zowel in de kustwateren direct voor de Zeeuwse en Zuid-Hollandse kust, de Voordelta, als in de Waddenzee staan natuurwaarden stelselmatig onder druk door economisch medegebruik. Scheepvaartroutes, baggerwerkzaamheden, havenuitbreidingen (o.a. Maasvlakte II), winning van delfstoffen, verschillende vormen van visserij (schelpdieren, garnalen en vis), recreatiedruk en winning en aanlanding van duurzame energie leggen allemaal beslag op schaarse ruimte en bedreigen de natuurwaarden.

Grote wateren

Wij zetten ons dan ook al langdurig in voor de bescherming van de natuur in onze grote wateren. Deze gebieden zijn vaak (deels) aangewezen als N2000-gebieden met instandhoudingdoelen en beschermende wetgeving voor soorten en habitat. Tegelijkertijd zien we veel economische activiteit die haaks staat op die doelen. Helaas is de natuur bijna nergens, ook niet op zee, onaangetast en voldoende beschermd, veel natuurdoelen worden daarom niet gehaald. 

Natuurmonumenten is een constructieve en oplossingsgerichte organisatie. Door aan tafel te zitten in allerlei overlegorganen met overheden, maatschappelijke organisaties en belangenbehartigers van verschillende bedrijfstakken en daar op te komen voor de natuur proberen we de bescherming telkens te verbeteren. Dat is ondanks een veelvoud aan wetgeving en bestuurlijke akkoorden  nog steeds nodig. Samen met andere natuur- en milieuorganisaties besluiten we daarom soms ook om, met steun van onze achterban, maatschappelijk druk te creëren of een juridische procedures te starten. 

Natuurmonumenten participeert voor de natuur in de grote wateren o.a. in VIBEG (Visserij binnen Beschermde Gebieden), de CDN (Coalitie Delta Natuurlijk), CBHN (Coalitie Blauwe Hart Natuurlijk), CWN (Coalitie Wadden Natuurlijk), Wadden Mozaiek (onderzoek naar biodiversiteit in de Waddenzee) en het Noordzee akkoord.