Dwingelderveldlezing: Het Nederlandse cultuurlandschap

Jaap Dirkmaat (oprichter/voorzitter Stichting Das&Boom en oprichter/directeur Vereniging Nederlands Cultuurlandschap) presenteert zijn eigenzinnige blik op de geschiedenis en ontwikkeling van ons landschap. 

De bewoners van weleer gaven ieder op hun eigen manier vorm aan het Nederlandse landschap, in al haar uiteenlopende gedaanten. Zonder het destijds te beseffen, schiepen zij een walhalla voor talloze planten- en diersoorten, dankzij de aanleg en het gebruik van landschapselementen als heggen, sloten, houtwallen en singels.

De ruilverkaveling maakte echter aan dit walhalla een einde. Door het op grote schaal meedogenloos opruimen van het landschap verdween meer dan de helft van de 450.000 kilometer aan landschapselementen die ons land ooit rijk was, met alle desastreuze gevolgen voor de biodiversiteit en het aanzien van ons landschap van dien. 

Maar inmiddels is de kentering ingezet. Mede dankzij initiatieven van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC) keert het leven weer terug in het landschap. Op steeds meer plekken wordt het landschap opnieuw aangekleed, door samen met boeren, overheden en gebiedspartijen de handen uit de mouwen te steken. Bijvoorbeeld in de Ooijpolder, waar de VNC leiding heeft gegeven aan het grootste landschapsherstelproject uit de Nederlandse geschiedenis. Door de aanleg van dertig kilometer aan knipheggen, struweelhagen, knotbomen, bloemrijke slootranden, graskruidenstroken en plasdrasoevers is een natuurrijk boerenlandschap gecreëerd. Hierdoor zijn in rap tempo talloze verdwenen plant- en diersoorten, waaronder 22 Rode-Lijstsoorten, teruggekeerd naar het gebied. 

Ook zal Jaap Dirkmaat specifiek stilstaan bij het (Zuid) Drentse landschap. Wat kenmerkt dit gebied? Wat is er landschappelijk om trots op te zijn, en wat gaat er niet goed? Kansen en bedreigingen komen aan bod, en Jaap Dirkmaat biedt handvatten om ook hier aan de slag te gaan met landschapsherstel.

Kortom, er is genoeg om optimistisch over te zijn voor ons landschap, en Jaap Dirkmaat legt graag uit hoe we dat optimisme om kunnen zetten in resultaat.