Wacht met verlenen van vergunningen tot uitspraak Raad van State
Het Europese Hof sprak zich op 7 november 2018 uit over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Ze stelde dat vergunningen voor economische ontwikkelingen pas mogen worden uitgegeven als bewezen is dat het de natuur niet schaadt. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit stuurde deze week een brief waarin ze aangeven de vergunningverlening aan bedrijven desondanks weer op te pakken.
In Nederland wordt veel te veel stikstof uitgestoten door landbouw, industrie en verkeer. Dat zorgt voor grote schade aan de natuur en tast ook de gezondheid van mensen aan. Om deze uitstoot en de effecten daarvan te verminderen, startte de overheid in 2015 het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Er zijn twee type maatregelen binnen het PAS: bronmaatregelen en herstelmaatregelen. Herstelmaatregelen gaan over het herstellen van schade die stikstof in de natuur veroorzaakt. De bronmaatregelen moeten zorgen voor het terugdringen van de uitgestoten hoeveelheid stikstof bij de bronnen: de landbouw, het verkeer en de industrie. De ‘winst’ – de hoeveelheid minder uitgestoten stikstof – komt deels ten goede aan de natuur, deels aan het vrijgeven van nieuwe vergunningen. Maar de uitspraak van het Europees Hof betekent dat resultaten van de bron- en herstelmaatregelen éérst meetbaar effect moeten hebben, voordat de ‘winst’ mag worden besteed aan nieuwe economische ontwikkelingen. Natuurmonumenten is blij met deze uitspraak, want hierdoor wordt de natuur beter beschermd.
Dweilen met de kraan open
Natuurmonumenten ziet dat zowel de herstelmaatregelen als de bronmaatregelen niet het gewenste effect laten zien. Keer op keer wordt in het veld meer stikstof gemeten dan het theoretische model voorspelde. De natuur loopt ondanks de PAS nog altijd schade op door een opeenstapeling van stikstof en verzuring. Het is dweilen met de kraan open als bij de bron de uitstoot niet goed wordt aangepakt. Natuurmonumenten vraagt om veel steviger te sturen op het uitvoeren van bronmaatregelen. Op korte termijn vooral met technische maatregelen om de stikstoftrend neerwaarts te krijgen en op de langere termijn door de landbouwsector te hervormen en veel duurzamer te maken.
Ineffectieve bronmaatregelen
Bronmaatregelen blijken lang niet altijd zo effectief als theoretische modellen voorspellen. Dat bleek dit jaar uit een onderzoek naar luchtwassers. Waar producenten beloven dat 85% van de ammoniak uit de lucht gefilterd wordt, blijkt dit in de praktijk vaak maar 59%. Ook wordt op grote schaal fraude gepleegd met mest. Ook daar wordt in het model geen rekening mee gehouden. Zolang de verschillen tussen model en meting bestaan, zou je ontwikkelruimte niet moeten vrijgeven enkel op basis van toekomstvoorspellingen. Dat zegt nu ook het Europese Hof.
Duidelijkheid voor ondernemers
In de strijd tegen de overmaat aan stikstof is duidelijkheid voor alle partijen essentieel. En dat betekent volgens Natuurmonumenten dat Nederland – in lijn met de uitspraak van het Europese Hof - het zekere voor het onzekere moet nemen. Dat een ondernemer pas een vergunning krijgt als onomstotelijk vast staat dat dit geen schade toebrengt aan de natuur. Als de natuur toch meer te lijden heeft dan werd voorspeld en een verleende vergunning daardoor later weer wordt betwist, is dat funest voor de ondernemer. Niemand zit te wachten op een opeenstapeling van bezwaarschriften en onduidelijkheid. Een ondernemer verdient zekerheid, ook als dat betekent dat hij nu níet kan uitbreiden.
Wacht uitspraak Raad van State af – schort vergunningverlening op
De Raad van State spreekt zich de komende maanden uit over de zaken waarin het beleid nu ter discussie staat. Natuurmonumenten vindt dat vergunningverlening moet worden opgeschort tot duidelijk is hoe de uitspraak van het Europese Hof in de praktijk uitpakt. Laat de uitspraken van de Raad van State leidend zijn in de verdere vergunningverlening, zodat de natuur maximaal wordt beschermd en ondernemers tegelijkertijd maximale zekerheid krijgen.
