Niet alleen bos, ook schorren en kwelders remmen klimaatverandering
Koolstofopslag langs de Nederlandse kust
Oeverzones langs de Waddenzee en in de Zuidwestelijke Delta dragen bij aan biodiversiteit, hoogwaterveiligheid en kunnen CO2 vastleggen. Dankzij natuurlijke processen bieden deze gebieden een buffer tegen klimaatverandering. Dit blijkt uit de resultaten van drie onderzoeken die Natuurmonumenten en It Fryske Gea hebben laten uitvoeren naar het vastleggen van CO2 in schorren en kwelders.
Eeuwenlange CO2-opslag
Planten en algen nemen voor hun groei CO2 op, ook langs onze kusten in schorren en kwelders. Als ze afsterven blijft een deel achter als organisch koolstof in de kwelderbodem. Door de zoute omgeving en de zuurstofarme omstandigheden ontsnappen daaruit weinig broeikasgassen. Omdat de planten met iedere vloed slib invangen kunnen kwelders meegroeien met de zeespiegelstijging. Al met al leggen kwelders en schorren zo per hectare net zoveel CO2 vast als bossen. Dit kan als organische koolstof eeuwenlang in de kwelderbodem opgeslagen blijven, mits we de kwelders goed beschermen.
Kansen voor klimaat en natuur
In 2019 is het klimaatakkoord vastgesteld en zijn er afspraken gemaakt om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. In de zogenoemde ‘klimaatenvelop’ stelt de regering jaarlijks een bedrag beschikbaar voor pilots en innovaties voor klimaatbeleid. Van dit geld hebben natuurbeheerders Natuurmonumenten en It Fryske Gea onderzoek laten doen naar het vastleggen van CO2 in schorren en kwelders. Naast bijzondere natuur zijn dit ook levende golfbrekers, die helpen tegen stormen en hoog water. In de nabije toekomst wordt het waarschijnlijk mogelijk om verkoopbare koolstofcertificaten te verkrijgen voor extra vastgelegde CO2 in kwelders en schorren. Inkomsten uit deze certificaten kunnen interessante kansen bieden voor versterking en uitbreiding van kwelders.
Natuurlijke klimaatbuffers
Blue Carbon is de term voor CO2 uit de atmosfeer dat ligt opgeslagen in kustecosystemen. Langs onze kust is dat in schorren en kwelders. Doordat de zee jaar in jaar uit een laagje slib afzet, komen ze steeds hoger te liggen en stijgen zo mee met de stijgende zeespiegel.
Uit de drie studies komt duidelijk naar voren dat bescherming, herinrichting en uitbreiding van kwelders meerdere doelen dient: bijzondere natuur, hoogwaterbescherming en vastleggen van CO2. De kwelders en schorren dragen dus bij aan klimaatadaptatie, klimaatmitigatie en biodiversiteit. Het zijn dus ‘klimaatbuffers in het kwadraat’[1].
Het zijn dan ook mooie voorbeelden van natuurlijke oplossingen voor de uitdagingen bij klimaatverandering in de komende eeuw, zoals weergegeven in de visie Nederland 2120 [2]van Wageningen Environmental Research.
Beschermen en meegroeien
De gebiedsstudies langs de Friese Waddenkust en in de Oosterschelde tonen aan dat het mogelijk is om bestaande schorren en kwelders uit te breiden en tegen afslag te beschermen. De ervaringen van beheerders in het Waddengebied, zoals het gebruik van rijshouten dammen, bieden mogelijk ook oplossingen voor behoud van de Oosterscheldekwelders. De studies bieden dan ook voldoende houvast voor verdere herstelprojecten.
Nieuwe schorren en kwelders
Ruimte voor nieuwe schorren en kwelders buitendijks is er onder andere in het Eems-Dollardgebied en verspreid langs de Waddenkust en in de Zuidwestelijke Delta. Bij bestaande kwelders gaat het vooral om het beschermen tegen afslag en erosie.
De drie Blue Carbon onderzoeken zijn:
- ‘Blue Carbon in Nederlandse kwelders'. Een landelijke verkenning langs de hele Nederlandse kust waarbij kansrijke locaties voor extra CO2 vastlegging in kwelders in beeld zijn gebracht.
- ‘Blue Carbon in het Verdronken Land van Zuid-Beveland. Onderzocht is hoe de kweldererosie kan worden gestopt en hoe een bestaande kwelder kan worden vergroot.
- ‘Blue Carbon in Peazemerlannen’ verkent of bij de geplande werkzaamheden extra CO2 vastgelegd kan worden en welke inrichtings- en beheermaatregelen daarvoor het meest geschikt zijn.
De onderzoeken zijn onder leiding van Natuurmonumenten en It Fryske Gea uitgevoerd door NIOZ en Bureau Waardenburg; Twiga Consultancy & Projectmanagement en Natuurmonumenten zorgden voor de dagelijkse begeleiding.
De studies zijn uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, in het kader van het Beleidsondersteunend onderzoekthema ‘Klimaatenvelop Klimaatslim Bos, Natuur en Hout’.
Klimaatbuffers.nl
https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Nederland-in-2120.htm
