Kamsalamander, de punkrocker van de poel
Voorzichtig haal ik de eerste kamsalamander uit de fuik. “Kijk, zie je dat mooie, rood gekleurde buikje?” vraag ik. Presentator Marjorie kijkt vol bewondering naar het bijzondere diertje dat ik voorzichtig in het waterbakje laat zakken.
Deze vangst maakt deel uit van een onderzoek naar het aantal kamsalamanders in de poelen van het Drents-Friese Wold en het Holtingerveld. Het is het derde jaar op rij dat we de kamsalamanders tellen binnen het NEM Meetprogramma Amfibieën. Natuurmonumenten werkt hier samen met RAVON om meer inzicht te krijgen in de populatie van deze soort. Hoewel we de aanwezigheid van kamsalamanders ook kunnen vaststellen via eDNA-onderzoek, willen we ook graag weten hoeveel exemplaren er in dit gebied verblijven.
Kamsalamander
De kamsalamander kan wel 20 cm lang worden en heeft een uniek vlekkenpatroon op zijn buik. Deze soort is zeldzamer dan de kleine watersalamander en is een stuk kritischer op zijn leefomgeving
De grootste van de vijf watersalamanders
De kamsalamander is de grootste van de vijf soorten inheemse watersalamanders in Nederland. Het mannetje is te herkennen aan de stoere kam op zijn rug tijdens de voortplantingstijd. Zijn oranje buikje met zwart vlekkenpatroon is uniek en bijzonder mooi. Kamsalamanders kunnen tot wel 20 cm groot worden. Ze leven zowel in het water als op het land. In de waterfase is de kam goed zichtbaar, maar zodra ze het land opgaan, verdwijnt deze en krijgt het dier een donkerdere kleur met kleine witte spikkels. Vanaf half maart trekken ze naar het water voor de voortplanting. De poelen in het Drents-Friese Wold vormen een ideale leefomgeving voor deze soort. Het omliggende landschap is belangrijk: kleinschalige gebieden met houtwallen, struiken en ruigtes bieden schuilplaatsen voor de salamanders.
Kleine watersalamander
De kleine watersalamander, algemeen in Nederland, is hooguit 11 cm. Hij is kleiner en minder kleurrijk dan de kamsalamander. Het mannetje krijgt, net als de kamsalamander, in de paartijd een kammetje op zijn rug.
Het onderzoek in de praktijk
Het moment van onderzoek komt precies, bijvoorbeeld tijdens de paartijd in april, wanneer de kamsalamanders het actiefst zijn. Nadat de fuiken zijn geleegd en de salamanders geteld, worden ze snel weer vrijgelaten om hun stress te minimaliseren. De vangsten worden genoteerd en geanalyseerd. Tijdens het onderzoek komen we ook andere waterdieren tegen, zoals de kleine watersalamander, padden en verschillende soorten larven. Deze bijvangsten worden meegenomen voor onze eigen inventarisatie.
Bijvangst, deze waterkevers zaten ook in de fuik
Bedreigingen
De kamsalamander heeft te maken met verschillende bedreigingen. Het verdwijnen van kleinschalige landschappen is een groot probleem, evenals de toenemende droogte die de kwaliteit van het water kan beïnvloeden. Het is daarom belangrijk om zowel de poelen als het omliggende landschap goed te beschermen. Dit is niet alleen belangrijk voor de kamsalamander in het Drents-Friese Wold en het Holtingerveld, maar natuurlijk ook voor de Nederlandse natuur in het algemeen.
ROEG!
In de uitzending van het Drentse natuurprogramma ROEG! is te zien hoe ik de fuiken plaats en de volgende ochtend weer voorzichtig leeg haal. De uitzending is op zaterdag 3 mei vanaf 17:12 uur te bekijken op RTV Drenthe.
