Jutten perfecte najaarsactiviteit

Hallo Paul, dat strandjutten, is dat niet iets van vroeger?

'Strandjutten wint juist steeds meer aan populariteit. Zeker na het overboord slaan van honderden containers van het containerschip MSC Zoe bij de Waddeneilanden begin dit jaar, is jutten tot lucratieve bezigheid verworden. Vanuit alle hoeken van het landen spoedden mensen zich naar de Waddenkust om overboord geslagen spullen te rapen. Tegelijkertijd ontstond er ook een zorg voor het landschap, want de kust lag ook ineens bezaaid met duizenden waardeloze voorwerpen die niet direct interessant waren voor de jutter. Terwijl de laatste gevonden voorwerpen van waarde hun plek vonden naar interieurs van huizen, musea en Marktplaats, sloegen honderden mensen de handen ineens om afval te jutten en de stranden weer schoon te maken.'

Mag je alles zo maar meenemen wat je vindt?

'In principe niet. Gevonden voorwerpen behoren toe aan de eigenaar van de spullen. Wie iets van waarde vindt, moet dat melden bij de gemeente. Toch is het een grijs gebied. In principe moeten alleen waardevolle spullen gemeld worden. Is een product waardeloos geworden, dan mag je het meenemen omdat de rechthebbende er niets meer aan heeft. En dat is in veel gevallen zo, omdat voorwerpen vaak weken en soms maanden tot zelf jarenlang in zee ronddobberen voor ze aanspoelen.

In het buitenland gelden echter weer andere regels. Zo is het in de meeste landen streng verboden om aangespoelde schelpen en koralen mee te nemen in je reiskoffer. Lees daarom altijd goed de douaneregels door.'

Waar kun je goed strandjutten?

'Jutten kan overal langs de Nederlandse kust. Daar waar zee en wind vrij spel hebben, en er bij storm een flinke deining is, spoelen de meeste spullen aan.

Bekende spots om schelpen en haaientanden te vinden zijn: Kwade Hoek (Zuid-Holland), de Kaloot (Noordzeemonding met de Westerschelde, Zeeland) en de stranden tussen Cadzand en Breskens (West- Zeeuws-Vlaanderen, Zeeland).'

Wat kun je allemaal vinden aan (natuur)schatten op de stranden van Nederland?

'Het is altijd weer een verrassing als je gaat strandjutten. Onze stranden liggen na een storm vaak bezaaid met bijzondere ‘schatten’ uit de zee. Op de vloedlijn vind je tussen de talloze wieren soms roggeneieren en met een beetje geluk zelfs eikapsels van de hondshaai. Ook schilden van de sepia (geliefd bij kanaries) vind je vaak op de vloedlijn. Na heel heftige stormen kan de kust ook massaal zijn overspoeld met losgeslagen mesheften en zeesterren. Deze worden door de heftige stroming en golfwerking van de bodem los gespoeld en richting het strand gebracht. Maar ook bijzondere prehistorische vondsten worden regelmatig gedaan. Zoals (stukken) bot(ten) van mammoeten, haaientanden en andere vondsten uit de IJstijd.

Tijdens een zware storm kan het ook zomaar gebeuren dat een schip een deel van zijn lading verliest. En dan kan het zijn dat je ineens op een tv, dressoir of barbiepop stuit.

Helaas liggen onze stranden ook steeds vaker bezaaid met plastic. Van plastic zakken tot visgaren tot minuscule plastic korrels. Een grote bedreiging voor onze natuur en gezondheid. Regelmatig tref ik dode meeuwen aan die hun maag tot de nok toe gevuld hebben met plastic.'

 

Bij welke windkracht is de kans op jutterssucces het grootst?

'De meeste kans maak je bij stormen met een windrichting tussen zuidwest en noordwest. Wind en golven hebben dan over honderden kilometers vrij spel waardoor de golven metershoog op de Nederlandse kust kunnen beuken. We spreken van storm vanaf windkracht 9. De grootste kans op stormen maak je in de periode oktober – maart.'

Wat is jouw mooiste juttersvondst ooit?

'Ik ben opgegroeid in Zeeuws-Vlaanderen, waar we bijna ieder weekend richting de kust trokken om haaientanden te zoeken. Duizenden haaientanden heb ik gevonden, zowel langs de kustlijn als diep in het zand. In mijn kinderjaren werd er regelmatig zand opgespoten om de kust te versterken. Dat gebeurt nog steeds, alleen in mijn kinderjaren kwam het zand vaak van plekken voor kust waar zich ook fossiele lagen bevonden. Een van de beste vindplekken lag voor natuurgebied Het Zwin, waar tal van fossielen schuil lagen in de zeebodem. Die werden bij een zandsuppletie opgespoten op de stranden en in de duinen. Gewapend met een schep en zeef speurden we de grond af naar haaientanden. Haaientanden die soms wel 55 miljoen jaar oud waren (Ecoceen). Maar ook tanden uit ‘jongere’ jaren zoals het Oligoceen, Mioceen en Plioceen worden gevonden. De grootste haaientanden (sommigen wel zo’n 10 cm) liggen in mijn vitrine. Daar liggen ook andere vondsten, zoals stukken mammoet bot en tanden van prehistorische dieren die waarschijnlijk al lang uitgestorven zijn.'

Wat hoop je ooit nog te vinden?

'Een vondst die nog op mijn lijstje staat is een kaakdeel van een mammoet.'

Is wat er te vinden is op de stranden erg veranderd de laatste jaren?

'Helaas domineren plastics en ander afval steeds meer het beeld op de stranden.

Ook gebeurt de zandwinning vaak op andere plekken dan vroeger, en volgen zandsuppleties elkaar vaak in rap tempo op vanwege de golfbelasting op ons dijkenstelsel. Daardoor is het lastiger geworden om mooie schelpen en haaientanden te vinden. Toch blijft de kans aanwezig, omdat de stroming voor de Nederlandse kust zo sterk is dat er regelmatig nieuwe schelpen, haaien- en roggentanden los spoelen uit de bodem.'

Is een (flinke) storm goed of slecht nieuws voor de natuur aan de kust?

'Stormen komen altijd al voor in onze contreien. Ze horen erbij, ze hebben ons land gevormd. De eeuwige strijd tegen het water is op veel plekken in het landschap nog te zien en gaat immer door. Zeker met de zeespiegelstijging die voorzien is. We zien echter wel steeds vaker grote partijen plastic en ander afval meekomen met stormen vanaf zee. Hoewel we daar natuurlijk niet blij mee zijn, biedt het wel de kans om het afval op te ruimen. Het wordt ineens zichtbaar voor de mens, terwijl het anders in zee blijft waar zeezoogdieren en andere zeeleven er door in de problemen komen.

Na een storm zien we steeds vaker burgeracties ontstaan om de stranden te ontdoen van al het afval. Mensen worden steeds bewuster en maken zich zorgen om de toenemende plastic soep in onze zeeën.'

Wat doet Natuurmonumenten om de kustgebieden te beschermen?

'Natuurmonumenten komt op voor de ongerepte kust- en duinlandschap. De afgelopen jaren is daarom sterk ingezet om de kust bouwvrij te houden. Tal van bouwplannen plopten op, van grote duinhotels tot strandhuizen. Samen met andere partijen is er tot een pakket aan maatregelen gekomen om de kust beter te beschermen tegen bouwprojecten. Het karakter van ons prachtige duin- en strandlandschap mag niet verder aangetast worden.

Daarnaast doet Natuurmonumenten mee aan tal van schoonmaakacties op onze stranden. Van het ondersteunen van lokale initiatieven tot de Boskalis Beach Clean up en Schone Schelde.'

Wat zijn échte jutterstips?

'Na jarenlange ervaring zijn dit dé tips, haha:

• De beste plek om te jutten is de vloedlijn tot hoogwaterlijn (tot waar het water het laatste getij is gekomen).
• Ga op pad na een zware storm uit windrichtingen tussen zuidwest en noordwest.
• Zoek bij afgaand tij.
• Strandjutten wordt steeds populairder. Ga bij voorkeur vroeg op pad en bewandel niet precies hetzelfde pad als je voorganger.
• Neem ook eens een tas mee om plastic te jutten. Zo help je ook de natuur een handje en maak je Nederland weer een stukje schoner.'

Paul Begijn is boswachter bij Natuurmonumenten in Nationaal Park Oosterschelde.