Het Landbouw Collectief biedt boeren weinig zekerheid

Opinie hoogleraar stikstof Jan Willem Erisman, directeur Louis Bolk Instituut:

Het landbouw Collectief onder voorzitterschap van Aalt Dijkhuizen heeft voor de korte en lange termijn oplossingen vanuit de landbouw aangedragen om uit de stikstofimpasse te komen. Er is constructief nagedacht over de bijdrage die de landbouw kan leveren om andere sectoren te helpen. Het is een aanbod dat met de nodige randvoorwaarden is omkleed. Uitgangspunt is dat de landbouw al veel gedaan heeft en dat de productieniveaus in Nederland van melk, vlees en eieren niet dalen omdat wij het schoonst en veiligst kunnen produceren.

Voor de korte termijn wordt ingezet op warme sanering varkenshouderij en drie maatregelen in de melkveehouderij. Dit zijn grotendeels goede maatregelen die aansluiten bij de brief van het kabinet, weinig kosten en wanneer goed uitgevoerd leiden tot kostenbesparing. Dit zou ook een mooie eerste stap zijn richting kringlooplandbouw.

Voor de lange termijn wordt ingezet op een periode van tenminste 10 jaar waarbinnen de boer af is van steeds weer nieuwe regels en maatregelen, zodat boeren de aandacht weer kunnen richten op het bedrijf en het ondernemerschap. Dit is een te waarderen en respecteren streven, maar het voorstel sluit hier bepaald niet bij aan.

Het ontbreekt aan een lange termijn doel voor de reductie van ammoniak en stikstofoxiden uit de landbouw gekoppeld aan de instandhoudingsdoelen van de Natura 2000 gebieden, iets wat de Raad van State wel noodzakelijk acht. Ook de natuur wordt zelf ter discussie gesteld. Verder is het voorstel alleen op ammoniak gericht terwijl de maatregelen negatieve effecten hebben op bodem, water, klimaat en biodiversiteit. Tot slot wordt de boer opgezadeld met een heel groot financieel risico gekoppeld aan de extra kosten voor investeringen in technologische maatregelen en de vraag of die voldoende werken.

Bemoedigend is dat ook de extensieve bedrijfssystemen genoemd worden, evenals grondgebonden melkveebedrijven met emissiearme bedrijfsvoering en inzet van dierlijke mest ter vervanging van kunstmest. Meer onderzoek is nodig voor onderbouwing van de besparingen, economie en kostprijs. In de praktijk zijn er al heel veel voorbeelden van dit soort bedrijven die zeer bewust omgaan met eigen resources waardoor weinig kunstmest en krachtvoer gebruikt wordt, maar ook de andere kosten zoals die van de dierenarts, antibiotica en dure technologie erg laag zijn. Deze bedrijven hebben hogere marges dan andere boeren en presteren veel beter op alle milieu en klimaateffecten, zo blijkt uit cijfers van de WUR (Agrimatie.nl). Op 27 november is er een congres in Kamerik waar juist deze aanpak centraal staat.

Het Landbouw Collectief snijdt zichzelf in de vingers met dit rapport: geen lange termijn duidelijkheid en een enorm financieel risico door inzet op vooral technologische maatregelen die veel kosten. De boer gaat hier extra risico lopen, want het leidt tot meerkosten en de vraag is waar die terugverdiend worden. De wereldmarkt zoals die nu bediend wordt, gaat geen hogere marktprijs opleveren. Dus wordt de druk op verhogen productie en besparing op kosten alleen maar groter, met als gevolg een failliet landbouwsysteem. Er is echt een systeemwijziging noodzakelijk om zowel aan de boer als ook de natuur toekomstperspectief te bieden.

 

Jan Willem Erisman

Directeur van het Louis Bolk Instituut

 

Natuurmonumenten over stikstof

• Stikstofpagina Natuurmonumenten, inclusief standpunt en overzicht concrete aanbevelingen en (re)acties
• Overzicht herstelwerkzaamheden in onze natuurgebieden