Column stadsboswachter Maurice Kruk: Laat de natuur het werk doen (deel 1)
Stadsboswachter Maurice Kruk werkt aan de Noordrand van Rotterdam, op het Rotterdams platteland en bij Melkschuur Zuidpolder. Samen met de vrijwilligers van Natuurmonumenten onderhoudt hij hier de oer-Hollandse poldernatuur. Of laat hij natuurliefhebbers tijdens een wandeling vanaf Rotterdam CS zien dat natuur overal is, ook in de stad!
Laat de natuur het werk doen (deel 1)
In de discussies over natuurbeheer komt soms naar voren dat natuur helemaal niet beheerd zou moeten worden. Laat de natuur gewoon haar gang gaan en je krijgt ‘echte natuur’ en niet wat dan smalend ‘wensnatuur’ wordt genoemd. Maar, is natuur zonder menselijk ingrijpen dan ook niet door bepaalde mensen gewenste natuur?
Nu wil je als boswachter ook wel eens een vrije dag, dus klapstoelbeheer klinkt aanlokkelijk. Boswachters zijn immers druk bezig met het zaken als het verwijderen van bomenopslag uit moerassen en heidevelden, van overmatige vegetatie van schelpeneilandjes en uit watergangen, kappen van beuken om eikenbos in stand te houden enz. enz. Allemaal tegenwerken van ‘natuurlijke’ (niet door mensen veroorzaakte) processen zou je denken. Maar dat is ietwat té gemakkelijk gedacht. Want die ‘natuurlijke’ processen die al dan niet hun werking krijgen als je vandaag stopt met beheren zijn - anders dan in het (verre) verleden - deels óók bepaald door de mens. Denk aan: waterstanden in en om het gebied, de stikstof uit de lucht, aanwezigheid van dijken en andere waterkeringen, hoe het gebied in het verleden is ingericht en beheerd, het afwezig zijn van oorspronkelijke grote grazers, de huidige infrastructuur die migratie van bepaalde soorten verhindert etc. etc. De uitkomst qua natuurwaarden bij ‘niets doen’ is daarom niet hetzelfde als pak ‘m beet 2000 jaar of langer geleden.
Natuurbeheer zou je derhalve kunnen omschrijven als zowel het ‘nabootsen’ van tegenwoordig afwezige ‘natuurlijke’ processen (bijv. maaien bij afwezigheid van grote grazers), als het verminderen van bepaalde door de mens veroorzaakte processen (bijv. plaggen om een door stikstof verkregen voedselrijke grondlaag te verwijderen).
In de huidige Nederlandse omstandigheden kan niet-beheren daarom tot verlies in plaats van een toename aan biodiversiteit leiden, waarbij je dan weer de vraag kunt stellen hoe erg dat is. Daarnaast spelen andere belangen zoals veiligheid en wet- en regelgeving. En ten slotte: de mens, de boswachter is óók onderdeel van de natuur die zijn werk doet. Die extra vrije dag zit er dus helaas niet in.
