Mergelgroeven en kluis

De Romeinen brachten al mergel op het land ter vergroting van de vruchtbaarheid. Ook zijn in de resten van Romeinse gebouwen in Maastricht mergelblokken gevonden. Waarschijnlijk is hier toen al mergel gewonnen in een open groeve.

Mosasaurus

In 1770 vinden blokbrekers de fossiele schedelresten van een mosasaurus (mosasaurus hofmanni), een zeereptiel uit het Krijt-tijdperk van circa 68 miljoen jaar oud. Later zouden de Fransen (1794) de dan al beroemde schedel confisqueren en afvoeren naar Parijs. Daar is het fossiel nog altijd te zien in het Muséum National d’Histoire Naturelle.

Middeleeuwen

In de middeleeuwen komt het gebruik van mergel als bouwmateriaal steeds meer in zwang.

Het leidt tot een toenemende exploitatie van de mergelgroeven in de berg. Zogenaamde blokbrekers zagen de mergel in blokken uit de Sint-Pietersberg.

Tot 1900 gaat deze manier van mergelwinning stelselmatig door en ontstaat er een uitgebreid labyrint van ruim 20.000 gangen, met een totale lengte van meer dan 200 km!

Mergelwinning voor cementindustrie

Veel van het gangenstelsel is nu verdwenen door de grootschalige afgraving van de Sint-Pietersberg ten behoeve van de cementindustrie sinds 1926.

Eeuwenoude muurtekeningen

In de resterende gangenstelsels zijn veel oude opschriften te vinden. De oudste die te zien zijn dateren uit de 16e eeuw. Het zijn vaak merk- en teltekens van de blokbrekers.

Ook zijn er allerlei tekeningen en handtekeningen van bezoekers, want al eeuwenlang gelden de gangenstelsels als een toeristische attractie. Ten behoeve van het publiek zijn er de afgelopen 150 jaar veel grote tekeningen bijgemaakt.

Beroemde bezoekers

Door de eeuwen heen bezochten veel beroemdheden de gangenstelsels, zoals de hertog van Alva (1570), Peter de Grote (1717), Napoleon (1803) en koningin Wilhelmina (1903). De meesten van hen lieten ook hun handtekening achter op de wanden. Alleen die van Napoleon zou later zijn uitgewist door een Pruisische officier.

De Nachtwacht

Vanwege het grote formaat werd De Nachtwacht tijdens de Tweede Wereldoorlog opgerold bewaard in een cilinder. Om te voorkomen dat het schilderij door zijn eigen gewicht zou doorzakken, werd het met regelmaat gedraaid.

Kunstkluis in Tweede Wereldoorlog

Op last van de Duitse bezetter bouwt men in de Sint-Pietersberg en in Paaslo zogenaamde rijksbergplaatsen. Hier moet de belangrijkste Nederlandse kunst een veilig onderkomen vinden tijdens de oorlog.

Onder andere De Nachtwacht verhuist in 1942 naar de kluis in de berg. Uiteindelijk liggen er zo’n 750 schilderijen in de rijksbergplaats. Op 25 juni 1945 verlaten de schilderijen hun ondergrondse bergplaats, gelukkig geheel ongeschonden!

• Bouwjaar: Groeven circa 0-400, de kluis 1941-1942