Oudemirdumerklif 100 jaar

2021: De laatste Zuiderzeevisser van Oudemirdum

Minne Minnes de Vries; van visser tot vioolspeler

In 1939 was het genoeg geweest voor Zuiderzeevisser Minne Minnes de Vries. Hij hing zijn netten aan de wilgen, meerde zijn bootje de wyldsjitter aan in het haventje onder het Oudemirdumerklif en zag definitief af van zijn dagelijkse wandeling over het schelpenpad naar het vissershuisje uit 1755. Hij heeft lang geprobeerd de paling uit het jonge IJsselmeer te halen; iets dat zijn jongere broer Inne al in 1920 niet meer deed.  Wie was deze laatste Zuiderzeevisser van Oudemirdum die ansjovis, haring en later paling aan land bracht? En wat deed hij na het vissen?

Visser Minne

De foto van Minne Minnes linksboven met de kenmerkende netten op zijn rug heeft iets treurigs. Maar er straalt ook zekerheid van af, op weg naar zijn bootje om in het IJsselmeer te vissen. De kenmerkende zonnehoed, de grote snor en een blik in de ogen alsof hij al weet dat het einde van die visserij nadert na de bouw van de Afsluitdijk tussen Friesland en Noord-Holland in 1932. Op zijn klompen door het zand naar beneden om tegen de avond de omgekeerde weg af te leggen met voldoende opbrengst om zijn gezin met twee kinderen en vrouw Henderika van der Wal te onderhouden.

Familie de Vries

Minne wordt op 28 juni 1881 in Oudemirdum geboren. Zijn vader is Minne Baukes de Vries (1837-1910) en zijn moeder Tjiets Feikes Haringsma (1844-1922). Minne had nog 11 zusjes en 6 broertjes. De oudste was zijn zus Fopjen van 1865 en de jongste broer Klaas uit 1888. Zijn oudere broer Inne (1903) was ook visser. Minne Minnes trouwde met Henderika (Lykles) van der Wal (1887) op 23 juli 1917 in zijn geboortedorp Oudemirdum. Uit het huwelijk werden zoon Minne (1918) en dochter Bruinsje (1923) geboren. Het huwelijk kwam na 20 jaar tot een einde toen Henderika op 50-jarige leeftijd overleed. De palingvisser vond zich nog te jong om alleen te blijven en trouwde op 4 mei 1940 voor de tweede keer op 58-jarige leeftijd met de zes jaar jongere Akke Haringsma uit Harich. Minne stierf op 17 december 1963 te Joure aan de gevolgen van ouderdom.

Minne zijn vissersboot

In tegenstelling tot zijn broer Inne, bleef Minne na 1932 op het IJsselmeer vissen. Hij zag dat het minder werd door de Afsluitdijk die de toestroom van vis verhinderde, maar Minne gaf niet op met zijn wildsjitter de GA-12. Het is het kleinste ronde Friese schip onder de tjotters. Deze waren ruim vier meter lang en hadden een diepgang van slechts 12 cm. zodat er zelfs op ondergelopen land gevaren kon worden. De boot kon onhoorbaar door het water glijden. Voor Minne een prima bootje. Hij werd ook wel een “kantjesvisser” genoemd en dat was geen compliment. Het scheepje had ook een ganzeroer. Een soort boegspriet waarin een wapen werd gelegd om op ganzen te schieten. Een oude buurman van Minne (Auke Volbeda) vertelde dat de visser gebruik maakte van een penvuurgeweer. “Alleen dat ding was niet goed meer. De haan op het geweer om tegen het slaghoedje van het patroon aan te tikken was kapot. Dus deed Minne dat handmatig met een pinnetje of een spijker. Het schieten op ganzen was gewoon stropen, maar wel noodzakelijk, omdat de opbrengst van ansjovis, haring en later paling te weinig voor het gezin opbracht” aldus Volbeda.

Nieuwe tijden

In 1939 hield Minne de netten binnen. Het was klaar, maar hij ging niet bij de pakken neerzitten. Hij verhuisde naar Harich aan de Stinsenwei in de oude boerderij van Tromp. Het was bittere armoede in die periode. Minne werkte als boerenknecht en probeerde met vioolspelen en met grappen en grollen op bruiloften en partijen het hoofd boven water te houden. Hij werd ook wel “Minne Klucht” genoemd.

Auke Volbeda heeft zijn periode in Harich meegemaakt. “Zijn vrouw Akke was een goede melkster bij Tromp. Akke werkte ook als dienstbode bij Van der Goot”, aldus Volbeda. De oud-buurman van Minne vertelde dat de visser altijd een opgewekte man was. “Hij was niet zwaarmoedig of zwaar denkend en hij zei waar het op stond. Hij was zeker niet bang."

 

Wybren Jans Visser

Toen het eerste perceel van het Oudemirdumerklif in 1927 werd aangekocht moest er ook een opzichter komen om ervoor te zorgen dat er niet te veel mensen kwamen zwemmen, dat het rustig bleef en dat er niet te veel veebezetting was. Wybren Jans Visser werd met die taak belast. Voor een bedrag van 25 gulden per jaar hield Wybren een oogje in het zeil.  Een functie die hij niet zomaar kreeg. Aanvankelijk was het de bedoeling dat Minne Minnes de Vries de functie zou krijgen, omdat de visser wel een zakcentje extra kon gebruiken. Hoofdonderwijzer Gijsbert Bos uit Balk had de man ook aanbevolen bij Natuurmonumenten. Bos speelde een belangrijke rol bij de aankoop van het 1e perceel en bemiddelde met de verkopende partij. De onderwijzer was dan ook woest toen hij merkte dat achter zijn rug om Wybren was aangesteld. In een boze brief aan het hoofdkantoor van Natuurmonumenten in Amsterdam schreef hij dat Wybren onacceptabel, orthodox en onbekwaam was.

Wybren werd op 22 april 1877 in een klein huisje aan de Buterkamp nabij Oudemirdum geboren. Als derde kind van Jan Ylkes Visser en Feikje Nauta groeide hij op rond het 19-eeuwse brinkdorp. Wybren startte zijn loopbaan als visser en had zijn bootje in de haven van Laaksum of het Oudemirdumerklif  liggen. Hij kwam na zijn huwelijk in 1903 met Klaske Schoon te wonen in het achterste gedeelte van het oude vissershuisje nabij het Oudemirdumerklif. Net als vele vissers in het IJsselmeer stopte Wybren met zijn vak, toen in 1932 de Afsluitdijk werd gebouwd en het vissen op haring, ansjovis en andere zoutminnende vissen stagneerde.

 

Huwelijk

Wybren ging verder als kleine veehouder met slechts een paar koeien waarvan hij leefde. Samen met zijn vrouw Klaske Tjepkes Schoon kreeg hij drie kinderen. Klaske was tot haar huwelijk naaister en herstelde kleding, maar maakte ook nieuwe kleren voor de inwoners uit de streek. Daarna werd zij huisvrouw.

Carrière

In een krantenartikel van 2 april 1948 staat de carrière van Wybren Visser beschreven: Hij startte als visser, werkte vervolgens op een klein boerenbedrijf, daarna als onbezoldigd veldwachter en in 1923 werd hij lid van de gemeenteraad en later op 9 april 1936 zelfs wethouder. Een waardige carrière voor iemand die niet meer dan lagere school had genoten. Na de oorlog mocht hij ook als locoburgemeester optreden, maar stelde zich in 1946 niet meer herkiesbaar. Hij oefende zijn werk uit tot 1948 toen in overleed.

De foto's van Minne Minnes de Vries komen uit het familiearchief De Vries

De foto’s van Wybren Visser zijn uit het familiearchief van Beitske Meinema, een kleindochter van Wybren.