Aanpak verdroging, wateroverlast en waterkwaliteit Noordal
Noorbeemden is een natuurgebied langs de Noor. Er liggen voor Nederland unieke kalktufbronnen, natte hooilanden en vochtige bossen waar bijzondere planten- en diersoorten leven. Als Natura 2000-gebied is het onderdeel van een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Doelstellingen zijn het instandhouden, vergroten en verbeteren van de kwaliteit van het gebied. De grondwaterstanden in het gebied zijn echter te laag. Daardoor dreigt het gebied te verdrogen, met als gevolg dat bijzondere soorten verdwijnen.
Natuurmonumenten start in juni in de Noorbeemden op een paar locaties met het afschrapen van de bodem. De grond wordt op een later moment gebruikt om enkele zijbeekjes van de Noor minder diep te maken. De werkzaamheden maken onderdeel uit van het project ‘Liquid Commons Noordal’.
Overschot aan voedingsstoffen
De Noorbeemden hebben te lijden van een slechte waterkwaliteit. Door klimaatverandering veroorzaken hoosbuien steeds vaker wateroverlast, ook in Noorbeek. Regenwater krijgt niet genoeg tijd om in de bodem te dringen. Regenwater dat tijdens hevige buien over landbouwgronden afstroomt, neemt meststoffen op en zorgt voor een teveel aan voedingsstoffen in de natuur. Daarnaast is het rioolstelsel van Noorbeek tijdens hoosbuien niet toereikend om hemelwater en rioolwater te scheiden. Rioolwater komt dan in de Noor terecht.
Diep ingesneden zijbeken van de Noor
Wateroverlast leidt tot verdroging
Op momenten dat het hard regent en er veel water tegelijkertijd door de beek stroomt, slijt de Noor steeds een stukje dieper uit door het schurende water. De beek komt steeds dieper in het gebied te liggen. Een diep ingesneden beek onttrekt veel water aan het omliggende gebied, waardoor de grondwaterstand steeds lager wordt. Als dit proces van insnijding verder doorgaat, kan de Noor door de harde laag in de beekbodem slijten en (deels) ondergronds gaan stromen. Dan komt een deel van de beek droog te staan waardoor het omliggende gebied verder verdroogt.
Aanpak
Om wateroverlast in Noorbeek, verdroging van de Noorbeemden en een slechte waterkwaliteit te voorkomen, moet regenwater zoveel mogelijk opgevangen en vastgehouden worden waar het valt. Dat kan bijvoorbeeld door regenpijpen af te koppelen, tuinen en openbare ruimte te vergroenen, regenwaterbuffers te optimaliseren en de inrichting van het landelijk gebied aan te passen met landschapselementen die water vertragen. In en rondom de Noor kunnen ook maatregelen genomen worden.
Afschrapen van de bovenlaag van de bodem
Eerste stap
Natuurmonumenten start in juni 2024 met het weghalen en afvoeren van de bovenlaag van verschillende graslandjes die teveel voedingsstoffen bevatten. De bodem wordt natter en voedselarmer: een situatie waar veel planten van profiteren. De aannemer maakt drempels in het grasland. Deze vertragen afstromend water en geven het water meer tijd om in de bodem te zakken.
Op een later moment worden enkele zijbeekjes van de Noor minder diep gemaakt of helemaal dichtgelegd. De aannemer gebruikt hier zoveel mogelijk gebiedseigen materialen voor zoals grind, zand en boomstammen. Ook dit gaat er voor zorgen dat regenwater minder snel naar de Noor wordt afgevoerd. Het grondwater zal plaatselijk stijgen.
Drainagebuizen die in het gebied worden aangetroffen, haalt de aannemer weg. Deze buizen zijn aangelegd toen de gronden nog in agrarisch gebruik waren om het natte land eerder in het jaar te kunnen bewerken met machines. Om wateroverlast en verdroging te voorkomen, is het belangrijk water juist vast te houden in plaats van versneld af te voeren.
Herstel kalkgraslanden
Later deze zomer gaat Natuurmonumenten in Noorbeek ook werken aan herstel van kalkgraslanden: graslanden op droge, schrale hellingen met kalk in de bodem. Vroeger waren deze hier heel bloemrijk, vol met orchideeën en andere bijzondere soorten. Maar veel van die plekken zijn zo voedselrijk geworden, dat de typische kalkgraslandsoorten er niet of nauwelijks meer groeien. Door de bodem af te schrapen en voedingsstoffen af te voeren, krijgen de bijzondere kalkgraslandsoorten weer een kans. Dat gebeurt op locaties waar onderzoek heeft uitgewezen dat herstel kansrijk is.
Mogelijke overlast
De geplande werkzaamheden kunnen mogelijk (geluids)overlast veroorzaken door voertuigen en machines die graafwerkzaamheden uitvoeren, grond verplaatsen en afvoeren en door motorzagers die bomen vellen voor de drempeltje in de Noor en om ruimte te maken voor de machines.
Liquid Commons Noordal
Waterschap Limburg, Natuurmonumenten, gemeente Eijsden-Margraten, LLTB, Rademacher/De Vries en Provincie Limburg werken in het project ‘Liquid Commons Noordal’ samen. Het watersysteem in het landschap rond Noorbeek wordt klaargemaakt voor de toekomst. Regenwater wordt beter vastgehouden op de plek waar het valt. De bodem neemt het regenwater op. Hierdoor neemt de kans op wateroverlast en verdroging af. En de kwaliteit van het water verbetert. Dit is goed voor de waterveiligheid, de natuur- en waterkwaliteit en de landbouwopbrengst.
Meer weten?
Kijk op de projectpagina Toekomstbestendig watersysteem Noordal
