Natuurwandeling oorlogsgeschiedenis Veluwezoom

Op het terrein van het huidige zweefvliegcentrum Terlet bouwden de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog (in 1942) een radiopeilstation. Het kreeg de codenaam Teerose I, met de beginletter T van Terlet. Deze stelling was de eerste in West-Europa. Op het terrein stonden vijf houten torens van ieder 12 meter hoog. Met deze zogeheten Y-peilers konden nachtjagers van de Luftwaffe worden geleid om vijandige bommenwerpers van de Royal Air Force te onderscheppen. Met behulp van radiogolven bepaalden ze de juiste afstand en richting. Teerose I stond vlakbij de Galgenberg: een van de hoogste punten in het landschap (104m boven NAP). Dit was een strategisch gekozen plek, vlakbij het commandocentrum Diogenes in Schaarsbergen en vliegveld Deelen. Bovendien lag het op de aanvliegroute van de geallieerden naar het Ruhrgebied. Het radiopeilstation speelde een belangrijke rol bij de Slag om Arnhem. Vanaf de Galgenberg konden de Duitsers het strijdtoneel overzien, iets wat de geallieerden lange tijd niet wisten.Behalve de torens (die ook namen kregen: Anton, Berta, Cäsar, Dora en Emil) had Teerose I een evaluatie- en administratiegebouw en stonden er woonbarakken. Je vindt er nu alleen nog het voormalige administratiegebouw.

Ga onder de snelweg (A50) door, sla links af om na 100m rechts door het hek je weg te vervolgen. Je wandelt van knooppunt 19 naar 77.

Wie naar beneden kijkt, ziet dat de paden bestaan uit grof zand en grind. Dit materiaal werd hier in de voorlaatste IJstijd - zo’n 150.000 jaar geleden - afgezet. In die periode lag er een enorme ijskap over Nederland, in een schuine lijn Haarlem - Utrecht - Nijmegen. De ijstong schoof vanuit Scandinavië als een soort bulldozer zand en gesteente voor zich uit. Hierdoor werden stuwwallen gevormd in Midden-Nederland. Toen de temperatuur opliep, ontstonden er aan de flank van deze stuwwallen smeltwatervlaktes van ijs dat smolt. Het smeltwater sleurde daarbij grote massa’s zand en grind met zich mee. Op dit soort stevige bodems werden vaak vliegvelden aangelegd zoals bij Soesterberg, maar ook bij Terlet en Deelen.

Je bent nog onderweg naar knooppunt 77. Vervolg het pad.

Bij knooppunt 77 sla je rechtsaf en dan bij de doorgaande onverharde weg met betonnen fietspad, linksaf.

Vanaf de Terletse Heide steekt aan je linker hand een dunne mast hoog boven de bosrand uit. Dit is de mast van C2000: het landelijke communicatiesysteem van politie en hulpdiensten. Ironisch genoeg is deze precies boven op de betonnen fundamenten gezet van het Duitse radiopeilstation Teerose III. Het was kleiner dan Teerose I en II waar ieder 120 mannen en vrouwen (Helferinnen) waren gelegerd. Waarschijnlijk is Teerose III in de oorlog gebouwd als experimenteel station om onafhankelijk van het commandocentrum in Schaarsbergen vijandelijke vliegtuigen op te sporen. De Teerose-stelling lag in de Imbosch, eeuwenlang in het bezit van kasteel Rosendael. ‘Im’ verwijst naar imker: op de bloeiende heide werden vroeger bijenkorven neergezet. In de oorlog viel deze locatie binnen het ‘Sperrgebiet’. De Wehrmacht had het afgesloten en het was verboden je daar te begeven.

Na ongeveer een kilometer sla je rechtsaf en kort daarna weer linksaf en vervolgt je weg langs de bosrand tot aan knooppunt 80. Daar sla je rechtsaf (Tunnekesweg).