Recreatiezonering op de Veluwe: Om de natuur op zijn best te beleven en te beschermen

De Veluwe is een van de grootste natuurgebieden van Nederland en onderdeel van het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden: Natura 2000. Het gaat helaas niet goed met deze prachtige Gelderse natuur. Door verdroging, verzuring, vermesting en verstoring gaan bomen dood en verdwijnen planten en dieren. Daarom werken heel veel partijen samen om de Veluwse natuur weer sterk te maken. Er worden herstelprogramma’s gemaakt voor bossen, vennen en venen, heide en stuifzanden en beken.



Daarnaast is door de provincie Gelderland, in samenwerking met terreineigenaren en gemeenten, een Veluwebreed Recreatiezoneringsplan gemaakt waarin de balans is gezocht tussen natuur en recreatie. Met de constructieve input van tal van bewoners, gebruikers en ondernemers op de Veluwe ligt er een plan waarin beschermen én beleven hand in hand gaan. Een eerste, maar belangrijke, stap om de komende jaren richting te geven aan het recreatief gebruik van de Veluwe.

Natuur rust geven én natuur beleven

Door toenemende verstoring door verkeer, recreatie en evenementen trekken dieren zich op een steeds kleiner leefgebied terug. Diersoorten die op de grond naar eten zoeken of broeden worden verstoord en kwetsbare planten worden vertrapt. Leefgebieden versnipperen door de aanleg van paden en wegen. Groepen dieren komen zo in de verdrukking, omdat het gebied waar ze voedsel zoeken steeds kleiner wordt. Het evenwicht tussen natuur en recreatie raakt uit balans.

Om natuur rust en ruimte te geven zijn zones benoemd voor verschillende vormen van gebruik. In sommige delen van de Veluwe geven we kwetsbare dieren en planten rust en ruimte zodat ze kunnen herstellen. Denk aan stuifzanden, heide en overgangen van heide naar bos. Waar nodig worden paden en routes verlegd. Op andere plekken worden de recreatiemogelijkheden juist verbeterd. Het wordt duidelijker waar je kunt wandelen, fietsen of paardrijden en waar evenementen en activiteiten zijn. Bezoekers kunnen de natuur zo optimaal blijven beleven en wilde dieren tegenkomen.

Vier zones met verschillend karakter

De Veluwe is opgedeeld in vier zones: A, B, C en D. Deze vier zones hebben een verschillend karakter en daarbij horende natuurwaarden en recreatie-intensiteiten:

• In zone A kan de meest intensieve vorm van recreatie plaatsvinden. Deze gebieden met veel recreatieve voorzieningen zijn als het ware de ‘de poorten van de Veluwe’ en liggen dichtbij woonkernen, recreatieve hotspots en verblijfsrecreatie. Je vindt er vooral algemene diersoorten zoals de grote bonte specht, koolmees, merel en eekhoorn.
• Zone B is ‘het visitekaartje van de Veluwe’. Er liggen fiets-, ruiter- en wandelpaden die zijn verbonden met paden van zone A. De dichtheid van de paden is minder dan in zone A, waardoor er meer ruimte is voor de natuur. Je vindt hier soorten die in Nederland nog op veel plaatsen voorkomen, maar ook meer zeldzame soorten als de zwarte specht en de boomklever.
• In zone C en C* ervaar je de ‘stille, eindeloze Veluwe’. Hier ligt de nadruk op natuurbeleving en de rustige recreatie die daarbij past. Je kunt er wandelen, fietsen en paardrijden, maar er zijn minder paden, routes en bankjes dan in zone A en B. De natuur is minder doorsneden, er zijn grotere aaneengesloten terreinen waar je de natuur echt kunt beleven. De kwetsbare dieren die hier beschermd worden zijn de zwarte specht, wespendief, draaihals, boommarter en hazelworm. In zone C* bevinden zich soorten die nog verstoringsgevoeliger zijn dan in zone C, waardoor in zone C* gestreefd wordt naar een lagere dichtheid aan paden.
• In zone D en D* de ‘ongerepte en kwetsbare Veluwe’ moet de natuur echt beschermd worden en dit gebied kan ook delen van het jaar, bijvoorbeeld in het broedseizoen, worden afgesloten. Recreanten zijn er welkom van half juli tot half maart. In zone D* is jaarrond geen recreatief gebruik mogelijk. Het grootste deel van deze gebieden was voorafgaand aan de recreatiezonering al niet opengesteld: defensieterreinen, wildrustgebieden en particuliere eigendommen. De gebieden zijn vaak wel beleefbaar vanuit de randen, bijvoorbeeld vanaf uitkijkpunten. Soms is bezoek mogelijk onder leiding van de boswachter. Naast de dieren en planten die ook voorkomen in de zones A tot en met C, worden in de zones D en D* de duinpieper, tapuit, boomleeuwerik, nachtzwaluw, de zandhagedis en edelherten hun rust gegund.

Vastgesteld Recreatiezoneringsplan

Gedeputeerde Staten heeft het Recreatiezoneringsplan Veluwe vastgesteld. De bijbehorende zoneringskaart geeft in grote lijnen weer op welke plek meer nadruk ligt op recreatie en op welke plek meer nadruk ligt op natuur. Bij de kaart horen zoneringsmaatregelen om dat te bereiken. De provincie, gemeente, grondeigenaren en terreinbeheerders werken daarin nauw samen. Een unieke samenwerking op deze schaal.



Tot en met 31 maart 2022 kon iedereen een zienswijze indienen over het ontwerp Recreatiezoneringsplan. Daarvan maakten 116 mensen en organisaties gebruik. De zienswijzen zijn van een reactie voorzien, ruim 40 zienswijzen hebben geleid tot aanpassing van het plan.



Bekijk het vastgestelde plan en de zoneringskaart op de website van de provincie Gelderland.

Start uitvoering Recreatiezoneringsplan

Nu sinds mei 2022 de besluitvormingsfase is afgerond, is de provincie Gelderland gestart met de uitvoering van het Recreatiezoneringsplan Veluwe in samenwerking met gemeenten, grondeigenaren en terreinbeheerders. In verschillende Veluwse natuurgebieden van terreinbeheerders als Geldersch Landschap en Kasteelen, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten worden de komende periode zoneringsmaatregelen getroffen, zoals het verleggen van paden en routes. We werken samen aan een sterke en gezonde Veluwe, zodat er een toekomst is voor de Veluwe.

Lees meer over recreatiezonering in onderstaande Veluwse natuurgebieden: 

• Reeënberg, Hoeve Delle en Ramenberg
• Deelerwoud
• Hulshorsterzand
• Wolfheze