Een nieuw begrazingsplan voor Nationaal Park Schiermonnikoog

Plan van aanpak en afspraken over de uitvoering

Komende maanden maken Natuurmonumenten en Nationaal Park Schiermonnikoog een plan van aanpak voor de begrazing voor de komende jaren op Schiermonnikoog. Om tot een uitvoerbaar en breed gedragen begrazingsplan te komen heeft het Nationaal Park in samenwerking met Natuurmonumenten een onafhankelijk bureau ingehuurd (SOMDERDELEN). De bedoeling is dat dit plan voor de zomervakantie 2025 klaar is. Daarna gaat Natuurmonumenten voor de uitvoering van de begrazing afspraken maken met partijen die verstand hebben van begrazing. Zodat per 1 januari 2026 de nieuwe uitvoerders van start kunnen gaan met de begrazing van duinen en kwelders.

Waarom zet Natuurmonumenten grote grazers in ?

De afgelopen decennia is een groot deel van het duingebied  op Schiermonnikoog vol gegroeid met stekelige struikgewassen als braam en duindoorn. Door deze dichte en hoge begroeiing verdwijnt het bijzondere karakter van het open duinlandschap, de stuivende plekken (de blanke top der duinen), en daarmee verdwijnen ook de bijbehorende kwetsbare soorten vogels, vlinders en planten van het eiland. Tevens hebben de wandelaars last van deze begroeiing. De interessante struingebieden van het eiland zijn steeds minder toegankelijk, terwijl het vrij zwerven door de natuur van Schiermonnikoog een van de toeristische pijlers van het eiland is

Voor een deel is de dichte begroeiing ontstaan door een te hoog stikstof gehalte in de lucht en de regen. Het woord zegt het al, het verstikt de grond waardoor er steeds meer struiken en grassen groeien en het werkt als een meststof waardoor de struiken en grassen ook nog eens sneller groeien. Daarnaast zijn enkele decennia geleden de stuivende plekken in de duinen juist beplant met bomen en helmgras om het stuiven te voorkomen, met de gedachte om de kust te versterken. In de zelfde periode is de konijnenstand volledig ineengestort door de myxomatose, waardoor zij de aangroei van het gras en de zaailingen van struiken en bomen niet meer weg graasden. Door de decennia lange aangroei van deze struiken en hoog gras ontbreekt het er nu aan de juiste begroeiing voor de konijnen om weer terug te kunnen keren als grazers in de duinvalleien. De konijnen zitten nu op de groene grasvelden van de bungalowparken waar wel het jonge en smaakvolle gras groeit dat ontbreekt in de duinvalleien.

Om de eenzijdige begroeiing terug te dringen worden de grazers ingezet, zodat er over enige tijd weer voldoende jong gras in de duinvalleien groeit zodat de konijnen kunnen terugkeren in het de duinen. De grote grazers zorgen er ook voor dat de wandelaar, het hele jaar door overal op Schiermonnikoog weer buiten de paden kan wandelen.

Kaders en doelen

De kaders voor het beheer zijn duidelijk. De doelstellingen van Natura2000 en de Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn leidend. De provincie Fryslân en Rijkswaterstaat zijn verantwoordelijk voor deze doelen. Natuurmonumenten zorgt er als beheerder voor dat deze doelen gehaald worden, onder andere door begrazing. Wat het ingewikkeld maakt, is dat de doelen voor Natura2000 en KRW soms tegenstrijdig zijn. Ook gaat de financiering van het beheer via een subsidieregeling die weer nét anders in elkaar steekt wat betreft de natuurdoelen.

Huidige begrazing

Op Schiermonnikoog wordt al veel begraasd. Boerenbelang heeft afspraken met Natuurmonumenten om jongvee te laten grazen op de kwelder. In opdracht van Natuurmonumenten zet FREE Nature exmoorpony's en sayaguesa's in om het duingebied rond bunker Wassermann te begrazen. Op andere delen van het eiland lopen er ook Soay schapen, Drentse heideschapen, geiten en paarden. Boerenbelang en FREE nature zijn vanaf het begin betrokken bij het overleg over een nieuw begrazingsplan.

Wat gebeurt er nog meer

Het Wetterskip en Vitens werken aan een Waterplan voor het eiland. Er zijn ook plannen voor duurzamere en circulaire landbouw. Natuurmonumenten denkt, naast begrazing, na over andere maatregelen voor beheer, zoals maaien. Natuurlijk is er ook aandacht voor recreatie en voor het open en toegankelijk houden van het landschap.

Participatie en communicatie

Het Nationaal Park zorgt samen met Natuurmonumenten voor de communicatie en betrokkenheid van belanghebbenden en geïnteresseerden. Iedere maandag (behalve tijdens schoolvakanties) van 11.00uur tot 12.00 uur is er open inloop in Het Baken voor iedereen met vragen (met Tom den Boer, procesbegeleider van onafhankelijk bureau SOMDERDELEN). Actuele informatie over het begrazingsplan is beschikbaar op de websites van schitterendschiermonnikoog.nl

Op maandag 27 januari 2025, hebben het Nationaal Park en Natuurmonumenten een startbijeenkomst over het begrazingsplan georganiseerd. Deze bijeenkomst kun je terugkijken via: https://forstomedia.nl/nationaal-park-schiermonnikoog/  

 

Vervolgstappen en planning

In februari en maart 2025 staan vragen centraal zoals: In welke gebieden zetten we grazers in? Welke diersoorten worden ingezet? Waar komen rasters? Wat zijn de gevolgen voor recreatie? Welke andere factoren moeten we meenemen?

Om deze vragen te beantwoorden, organiseren we in februari een paar ‘Praat mee, denk mee’-sessies. Er komen vier gelegenheden tot inloop over vier thema’s in het Dorpshuis:

- Maandag 24 februari van 14.30-17.00 & 19.00-21.30 uur, over de thema’s paarden en honden.

- Maandag 3 maart van 14.30-17.00 & 19.00-21.30 uur, met als thema’s recreatie (wandelen, fietsen, sporten) & begrazing (doelen, deelgebieden, dierenrassen).

Meld je aan door een e-mail te sturen naar [email protected] op deze wijze kunnen wij de gespreken goed organiseren en kan iedereen zijn of haar concrete punten inbrengen.

Noteer 26 maart in je agenda!

Op deze dag organiseren we een brede bijeenkomst om de uitkomsten van de gesprekken en het eerste schrijfwerk te bespreken. Daarnaast nemen we dilemma’s en keuzes door. Ons doel is om in april een eerste conceptplan gereed te hebben.

Wil je meer informatie over begrazing? Kijk op de website schitterendschiermonnikoog.nl of neem contact met ons op  via [email protected]