Mantingerbos: uniek loopkeveronderzoek in een Drents oerbos

Wat vertellen loopkevers ons over de stand van de natuur?

De resultaten zijn bekend van het onderzoek over bijzondere bewoners van het Natura 2000-gebied Mantingerbos: loopkevers. Onderzoekers van het Willem Beijerinck Biologisch Station hebben ruim 60 jaar onderzoek gedaan naar deze diergroep. Onderzoeken met een dergelijke lange looptijd zijn op wereldschaal uitermate schaars. Hierdoor is sprake van een unieke kijk in de ontwikkeling van de loopkevers, en daarmee van het gebied. Het Mantingerbos wordt ook wel het laatste oerbos van Nederland genoemd. Door het onderzoek zijn de ontwikkelingen van het oudste bos van Nederland door de tijd heen zichtbaar.

Onderzoek in een oerbos

Het Natura 2000-gebied Mantingerbos bestaat uit drie oude bossen en beekdalgraslanden, omzoomd door houtwallen en singels. Het is een bijzonder natuurgebied, omdat er voor zover deskundigen kunnen nagaan, al duizenden jaren bos groeit. In dit, misschien wel het laatste oerbos van Nederland, heeft zich een unieke flora en fauna ontwikkeld met onder meer de voor oud bos karakteristieke loopkeversoorten. In dit gebied is vanaf 1959 onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van loopkevers. De onderzoekers hebben gekeken in welke mate de loopkeverfauna van het bos door de jaren heen is veranderd. De omgeving van het bos is in de afgelopen 60 jaar drastisch veranderd. Door bijvoorbeeld ruilverkaveling en een efficiënt ingericht landbouwlandschap is verdroging ontstaan. De samenstelling van de soorten loopkevers is hierdoor veranderd. Heidesoorten en vochtminnende soorten zijn achteruitgegaan. Van de keversoorten die van bos houden is een deel achteruitgegaan, zoals de bruine bosglimmer, maar andere bossoorten zijn juist toegenomen. Hoewel de soortensamenstelling is veranderd, is de soortenrijkdom niet afgenomen. Er zijn nog zeer bijzondere en zeldzame loopkeversoorten aanwezig.

Natuurherstel

Gedeputeerde Henk Jumelet: “Het Mantingerbos is een stukje Drenthe om trots op te zijn. Dankzij dit onderzoek krijgen wij een unieke kijk in de staat van onze natuur. Het is een belangrijke schakel voor ons natuurbeleid. Dit oerbos willen wij graag behouden en wij werken hier dan ook, samen met onze natuurpartners, al jaren hard aan. Het is mooi om te zien dat de loopkeversoorten weliswaar van samenstelling verandert, maar dat de populatie niet is afgenomen. We blijven hard werken om de gevolgen van verdroging in dit bos tegen te gaan. Ik ben benieuwd of we het resultaat hiervan terug gaan zien in het vervolgonderzoek.”

Waar in het algemeen de biodiversiteit afneemt, is de keverpopulatie in het Mantingerbos stabiel gebleven. De verklaring hiervoor is het unieke van het onderzochte gebied: een voor Nederlandse begrippen tamelijk ongestoorde omgeving gedurende een periode van meer dan 60 jaar. Wel zijn er veranderingen en afname in de plantengroei door verdroging. Op dit moment onderzoekt de provincie Drenthe welke mogelijkheden er zijn om de waterhuishouding van het Mantingerbos te verbeteren zodat het bos zich kan herstellen. Daardoor blijven de flora en fauna behouden en kunnen deze – inclusief de bijzondere loopkeversoorten – zich verder ontwikkelen. Het rapport over de loopkeverfauna is een bouwsteen bij het bepalen van de juiste stappen op weg naar duurzaam hersteld bos.