Verzuurde en verdroogde trilvenen in Tienhoven herstellen zich
Nabij de Tienhovense Plassen is een plantje gevonden dat voor het laatst in 1865 in de Vechtplassen gezien is. Gekruld sikkelmos heet het. De verschijning van dit mos geeft aan dat het goed gaat met het laagveengebied, want gekruld sikkelmos stelt net als andere kritische laagveensoorten speciale eisen aan zijn omgeving. Het moet er kalkrijk en goed nat zijn. Natuurmonumenten ziet met de vondst dat eerder uitgevoerde herstelmaatregelen hebben geholpen en dat de verzuurde en verdroogde trilvenen zich herstellen.
Unieke vondst
Renske Diek, ecoloog bij Natuurmonumenten in de Vechtplassen: “Een unieke vondst en een grote verrassing. Dit mos is niet alleen in de Oostelijke Binnenpolder van Tienhoven zeldzaam maar in heel het land. Gekruld sikkelmos heeft namelijk een kalkrijke omgeving nodig en dat hebben we niet veel in Nederland. Naast laagveengebieden, zoals hier in Tienhoven, komt het met name in sommige kalkrijke duinvalleien voor.”
Natuurherstel werkt
De Provincie Utrecht heeft in de Oostelijke Binnenpolder van Tienhoven in 2019 van alles gedaan om de natuur te herstellen. Zo zijn er natuurvriendelijke oevers aangelegd, is de voedselrijke bovenlaag afgegraven om kwetsbare planten meer ruimte te geven en is een flexibel waterpeil ingesteld. Samen met de ligging van het gebied aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug maakt dit de omstandigheden voor natuurherstel uitermate gunstig. “Het flexibele waterpeil zorgt ervoor dat de trilvenen in de winter overstroomd raken met kalkrijk oppervlaktewater. Daarnaast komt er plaatselijk schoon en kalkrijk grondwater van de Utrechtse Heuvelrug uit de bodem naar boven ‘kwellen’. Dat zorgt voor meer kalkrijkdom en betere vochthuishouding. Het eigen peilvak zorgt er ook voor dat er minder water hoeft te worden ingelaten met een minder goede kwaliteit” vervolgt Renske Diek.
Meer biodiversiteit
Naast gekruld sikkelmos is ook rood schorpioenmos spectaculair toegenomen. Deze typische trilveensoort is ook gebaat bij kalkrijke omstandigheden. Renske Diek: “Vóór de herstelmaatregelen zagen we in de trilvenen vooral algemene veenmossen, die profiteerden van de licht zure regen. Na de herstelmaatregelen is het veenmos door de overstroming met kalkrijk oppervlaktewater grotendeels verdwenen en zijn bijzondere soorten als het sikkelmos en schorpioenmos ervoor teruggekomen. Dat is niet alleen voor mosliefhebbers goed nieuws, maar ze geven aan dat het laagveen gezond is en de biodiversiteit toeneemt.”
Europees beschermde natuur midden in de Randstad
De Oostelijke Binnenpolder van Tienhoven is onderdeel van de Oostelijke Vechtplassen: een natuurgebied waar turfwinning door de mens en de natuurlijke omstandigheden samen een uniek gebied hebben gecreëerd met bijzondere eigenschappen die in Europa nauwelijks nog te vinden zijn. Het gebied is daarom onderdeel van Natura 2000: een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Via het Vredevoetpad is het gebied voor iedereen toegankelijk. De wandelroute leid je door het oer-Hollandse landschap langs plassen en kruidenrijke graslanden. Je kan er genieten van de weidsheid en er tal van vogels en zeldzame planten tegenkomen.
