Dempen Heibloemsloot Huis ter Heide is zegen voor natte natuur
De komende weken wordt de diepe Heibloemsloot, die door het zuidelijk deel van Huis ter Heide loopt, gedempt. Deze maatregel staat al heel lang op het verlanglijstje van Natuurmonumenten, omdat dit de natte natuur van het vennengebied zal versterken. De extreem droge zomers van de afgelopen jaren maken deze maatregel nog urgenter. Want zonder de waterslurpende Heibloemsloot wordt het water veel langer in het gebied vastgehouden. En dat is goed voor de natuur! Met een financiële bijdrage van de Provincie Noord-Brabant kan het project nu worden uitgevoerd.
Kers op de taart van Lobelia
Tien jaar geleden werd het 18 jaar lopende natuurontwikkelingsproject Lobelia afgerond. Het herstelde grotendeels de natte natuur van het oorspronkelijke heide-, en vennengebied. “Zolang er nog boeren in het gebied actief waren, bleef het afvoeren van water door de sloot nodig”, aldus boswachter Lex Querelle. “Zij waren voor de afwatering van hun gronden afhankelijk van die Heibloemsloot. Nu ook die gronden zijn teruggegeven aan de natuur, heeft de Heibloemsloot geen functie meer”. De diepe sloot heeft een sterk aanzuigende werking op het grondwater en de ondergrondse kwelstroom en moet daarom worden gedempt. “Het is de kers op de taart van het Lobelia-project”, zegt Querelle. “Kostbaar water wordt straks in een zeer groot gebied vastgehouden en dat maakt de natuur dus veel beter bestand tegen lange extreem droge periodes”. Vooral de natte heide, het leefgebied van bijzondere plant- en diersoorten, zal profiteren van een hogere grondwaterstand.
De oranje lijn geeft het deel van de Heibloemsloot weer dat wordt gedempt.
Voorbereidend werk
Voordat de sloot wordt gedempt moet hij eerst worden vrijgemaakt van begroeiing. Maar niet alle bomen wordt verwijderd. “Markante vrijstaande bomen blijven staan” vertelt Querelle. “Er staan een aantal elzen, die juist in het open gebied belangrijk zijn als zangposten voor vogels, zoals de roodborsttapuit. En in de zomer kunnen die de Schotse hooglanders van schaduw voorzien. En we houden rekening met de blauwborst door het braamstruweel tussen het vlonderpad en de uitkijktoren te laten staan. Althans wat aan de oostkant van de sloot groeit".
Dempen met zand uit Huis ter Heide
Om de diepe Heibloemsloot over een lengte van 3 kilometer te dempen is veel zand nodig. In het Lobelia-project, dat tien jaar geleden is afgerond, is daar al rekening mee gehouden. “Een deel van het zand dat toen vrijkwam bij het graven van de vennen hebben wij toen in depot gezet”, vertelt Querelle. “Van het zanddepot bij de Vlindervennen blijven wij af, want dat is inmiddels door de zeldzame knoflookpad in beslag genomen, die diep in het zand overwintert.
De natte natuur, met oa. het vleesetende plantje kleine zonnedauw (hier met gevangen waterjuffer) profiteert van een hogere waterstand in het gebied.
Hoogwaterafvoer
Dit project gaat er voor zorgen dat het water in het gebied wordt vastgehouden. Toch is er volgens berekeningen een kans van 1 keer in de 10 jaar dat er een zodanig hoog waterpeil wordt bereikt in het Blauwe meer, dat er water afgevoerd moet worden om het Spinderspad droog te houden. Omdat het gebied van oost naar west afloopt gaat die afvoer via het vennengebied van Huis ter Heide. Het stroomt dan via het Plakkeven en andere vennen richting het Leikeven. Op de plek waar het water dan de groene route kruist, wordt een wadi aangelegd. Die werkt als een omgekeerde drempel. De laagtes aan beide zijden van de weg vullen zich met water en op het pad stroomt dan slechts een ondiep laagje water, zodat wandelaars er wel doorheen kunnen.
Aanpassing wandelroute
Wil je de werkzaamheden gaan bekijken, wandel dan de 8 km lange wandelroute door het vennengebied. De route blijft tijdens het werk open. Na de demping van de Heibloemsloot krijgt het lange kaarsrechte pad dat ten zuiden van de vennen loopt een slingerende loop. Dat maakt straks de beleving op de route nog mooier.
