Project Uitbreiding bosbegrazing Harderbos

Levende maaimachines

De afgelopen twintig jaar liepen in het Harderbos Schotse hooglanders. De dieren houden de open plekken open en zorgen voor meer variatie in de delen waar ze grazen. Hier profiteren planten, insecten en vogels van. Deze natuurlijke manier van beheer zorgt dat er minder hoeft worden ingegrepen en de natuur waar mogelijk haar gang kan gaan. Wel zagen we nog mogelijkheden voor verbetering. 

Nieuwe grote grazers

We hebben gemerkt dat de Schotse hooglanders niet alle gebieden in het Harderbos even goed begraasden. Met name in de bosdelen vond nog steeds veel opschot (groei van jonge bomen en struiken) plaats. Daarnaast gaf de eigenaar van de koeien aan langzaam te willen stoppen. Daarom heeft Natuurmonumenten gekeken, samen met verschillende deskundigen, welke grazers het beste passen in het Harderbos. We zijn uitgekomen op een groot, langbenig runderras en een ponyras dat sterk en zelfstandig is. In de loop van 2024 worden de eerste tauros runderen en Exmoor pony's losgelaten in het gebied. Grazelands Rewilding gaat voor ons het kuddebeheer voeren.   
 
Vroeger leefden er zowel wisenten als oerrunderen in Nederland. Wisenten zijn net op tijd gered van uitsterven, voor het oerrund was het te laat. Grazelands Rewilding maakt zich hard om het oerrund weer terug te fokken met runderrassen die nog erg authentiek zijn en kenmerken hebben van het oerrund. Exmoor pony's zijn erg sterke en zelfredzame pony's die zich bewezen hebben in vele uitgestrekte natuurgebieden. 

Rund en paard vullen elkaar qua graasgedrag sterk aan. Elke soort heeft zijn eigen voedsel- en gebiedsvoorkeuren en de dynamiek tussen de verschillende diergroepen zorgen ervoor dat het gebied optimaal begraasd en gesnoeid wordt. Zo grazen de paarden gras graag kort af en schillen ze populieren waardoor ze de populierenvakken omvormen naar een meer gevarieerd en natuurlijk bos. De taurossen hebben naast gras een voorkeur voor houtachtige planten en begrazen en snoeien daardoor andere delen van het Harderbos. 

Nieuwe rasters

De komst van taurossen en Exmoor pony’s was ook een mooi moment om de bestaande rasters die aan vervanging toe waren, te vernieuwen. Daarnaast moesten de rasters op sommige locaties verplaatst worden in verband met de uitbreiding van het begrazingsgebied. Eind januari 2024 is gestart met de werkzaamheden voor het plaatsen van de nieuwe rasters, in de zomer van 2024 waren de werkzaamheden afgerond. 

Ten behoeve van de nieuwe rasters zijn op het tracé van het raster bomen en struiken verwijderd. Hierbij is gelijk gekeken naar de boomveiligheid ten opzichte van huizen en bezoekers. We proberen de kap van bomen en struiken tot een minimum te beperken. 

De rasters die geplaatst zijn, zijn zogenaamde Gallagher rasters. Deze bestaan uit dunne houten paaltjes, voorzien van drie gladde draden. Eén of twee draden kunnen voorzien worden van stroom. Het voordeel van dit systeem is dat het vrijwel onzichtbaar is in het veld.  

Honden

De nieuwe grote grazers gaan niet allemaal even goed samen met honden. In verband met de veiligheid van de honden en de grazers, zijn per 1 maart 2024 honden niet meer toestaan in het gehele begrazingsgebied. In het gebied bij Parkeerplaats De Schulp, het Klimaatbos en het pad langs Harderwold zijn honden, mits aangelijnd, wel welkom.

Nieuwe grazers gearriveerd

Begin juni zijn in het Harderbos de eerste tauros runderen gearriveerd. In de maanden erna zijn in verschillende etappes meer runderen en pony’s naar het gebied gebracht. De grote grazers helpen Natuurmonumenten bij de ontwikkeling van de natuur in het Harderbos. De dieren hebben eerst een aantal maanden in alle rust kunnen wennen aan hun nieuwe omgeving. Dit gebeurde in twee ruime, afgezette gebieden van enkele hectare groot waar geen wandelroutes door of langs lopen. De dieren konden zo wennen aan een andere omgeving, ander voedsel (gras en struiken in het ene gebied kunnen verschillen van het andere gebied) en elkaar. Ook kan de kuddebeheerder zo de dieren de eerste weken extra goed in de gaten houden. 

Begin oktober zijn de afgezette gebieden open gezet zodat het hele begrazingsgebied voor de dieren beschikbaar is. 

Het project Bosbegrazing Harderbos wordt mogelijk gemaakt door Subsidieregeling Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap Flevoland 2022-2025.