Kruip in de huid van Geuldal-ontdekker en Natuurmonumenten-oprichter Eli Heimans (1861 - 1914). Aan de hand van enkele van zijn lyrische teksten beleef je zijn verwondering over de flora, het on-Nederlandse landschap en de geologische geheimen in het prachtige Geuldal.
Start je wandeling bij het informatiepaneel "Wandelen door Epen Bronnenland" aan het uiteinde van deze parkeerplaats.
1. Parkeerplaats Bennetweg
Hierbij een eerste van een serie citaten uit Eli's boekje "Uit ons Krijtland" uit 1911 waarin hij zijn ontdekking van het Geuldal beschreef:
“Al is dit gebied wat afgelegen en niet zeer vlug en gemakkelijk uit het midden van ons land te bereiken, voor wie goed ter been is – en niet al te zeer op zijn gemak gesteld- kan dat geen bezwaar, eer een aantrekkelijkheid te meer, zijn. (blz. II)”
Vanuit de parkeerplaats met het infopaneel loop je een klein stukje door en hou je bij de bossages voor een open veld rechts aan. Vervolgens loop je diagonaal over een grasland dat ooit het belangrijkste voetbalveld van Epen was. Aan de linkerzijkant van het terrein zie je nog de dug-outs voor de voetballers.
Natuurmonumenten realiseert hier door een uitgekiend maaibeheer groeikansen voor allerlei inheemse kruiden en bloemen in plaats van voetbalgras.
2. Ontstaan van het Landschap
Het belangrijkste Wist-je-datje om dit landschap èn de beleving er van beter te begrijpen is deze:
Wist je dat het Geuldal eigenlijk een dalenlandschap is in plaats van het vaak benoemde heuvellandschap? Ooit lag hier de immense prehistorische zee met een vlakke zeebodem. Miljoenen jaren geleden rees het landschap, kantelde het en begon het water naar de lagere punten af te stromen. Kleine en grote waterstromen zoals de prehistorische Maas, Gulp en Geul sleten zich woest en ongeremd in een bodem met poreuze löss- en harde kalk-, kool- en leisteenlagen in. Zo ontstonden de huidige beekdalen en allerlei bodemlagen die uniek zijn voor Nederland! Te bewonderen vanaf allerlei panoramische uitzichtpunten op de plateaus.
“Wij zijn dit jaar de laatste gasten van Epen. Er waren er meer dan honderd. Maar over een uur zal er geen toerist uit het vlakke Holland meer luisteren naar de klokkende beekjes, geen mensch zal er letten op de mooie bloemen van dal en bosch en berg… Dan is het land weer alleen voor de bewoners, die eerst langzamerhand gaan beseffen wat de menschen uit Holland hier komen zoeken. Zij kunnen niet weten dat zij in een streek wonen, zoo mooi en zoo belangwekkend voor natuurvrienden als er geen tweede is in het land. Maar ook, hoeveel Nederlanders weten het wel? Wisten zij het, dan zouden er hier ’s zomer niet honderd , maar duizend komen uitrusten en genieten”. (blz. 211-212)
Eli Heimans wist dit goed te voorspellen…
In de verte zien we de historische Volmolen en dat is het volgende routepunt. Het pad leidt je langs het molenrad en de stuwtjes in de watergang. Wandel het binnenerf van de watermolen op en kruip in de huid van het toenmalige molenaarsgezin dat hier hard moest werken voor de dagelijkse kost.
3. De Volmolen
Deze intacte molen uit het eind van de 18e eeuw is dankzij de succesvolle donateursactie “Aktie Geuldal”(1977) in bezit van Natuurmonumenten. Na meerdere perioden van verbouw en restauratie is dit Rijksmonument een belangrijke ontvangstplek voor de bezoekers van het Geuldal. Ambachtelijke molenaars, deskundige molen- en landschapsgidsen en andere vrijwilligers ontvangen iedereen gastvrij tijdens de regelmatige openstellingen. Zie de website https//www.nm.nl/agenda voor de actuele openstellingen.
In deze Volmolen tonen we met trots de ambachtelijk nagebouwde Vollenbank. Naast Merselo is dit de enige locatie in Nederland waar je dit imposante gereedschap uit vroegere tijden van de belangrijke lakenindustrie aan het werk kunt zien.
