Markepalen Buurserzand, een mysterie

Een bijzondere plek

De plek waar de markepaal staat, voelt anders aan dan de omgeving. Het ligt iets hoger en oogt wat rommelig. Heeft hier ooit een huis gestaan? Was dit misschien een oude landweer? Het is onduidelijk. Wat wel vaststaat, is dat de steen in het Buurserzand terechtkwam dankzij de Enschedese textielbaron Van Heek. 

Op een kadastrale kaart uit 1832 stond op deze plek al een steen vermeld, simpelweg aangeduid als ‘Steen’. Deze markeerde de grens tussen de marken Buurse en Haaksbergen/Hones. De marke Buurse werd in 1845 opgeheven, maar de steen bleef staan. Of toch niet? Van Heek zou namelijk de Kattestaartpaal, een driekantige grenspaal op de grens van Buurse, Hones en Usselo, hebben verplaatst naar het Buurserzand. Maar de steen die nu in het Buurserzand staat, is vierkant. Hoe zit dat?

Van boerderij tot grenspaal?

De huidige Kattestaartpaal is ook niet driekantig en zou zelfs geen originele markesteen zijn, maar een dorpel van een oude boerderij. Één kant is volledig gladgeslepen, wat dit idee ondersteunt. Bij de opheffing van de marken aan het eind van de 19e eeuw verdwenen veel van deze stenen, en nieuwe verkaveling bracht chaos én bezwaarprocedures. Tijdens openbare veilingen werd veel grond verkocht, waaronder het Buurserzand.

Van Heek en zijn grote plannen

Van Heek, textielfabrikant en liefhebber van het Twentse landschap, kocht het Buurserzand en wilde er een openluchtmuseum van maken. Hij woonde in Zonnebeek. Het Buurserzand was zijn achtertuin.  Hij liet historische elementen naar het gebied brengen, zoals de Wissinks Möll. Ook de Kattestaartpaal zou door hem zijn verplaatst naar de plek waar in 1832 al een steen op de kaart stond. Los hoes De Bommelas en het gegraven Buursermeertje hadden al een plek in het gebied. Helaas kwam van zijn museale plannen niets terecht. Na zijn overlijden in 1923 schonken zijn erfgenamen het Buurserzand in 1929 aan Natuurmonumenten.

Een stukje levend verleden

Nu is de steen in het Buurserzand een stille getuige van deze bewogen geschiedenis. Of hij nu oorspronkelijk een markepaal was of een stuk boerderij, hij vertelt een verhaal over grensbepalingen, oude tradities en één man’s poging om het Twentse verleden levend te houden.

Wil jij ook de verhalen van het Buurserzand ontdekken? Download dan hier de gratis wandelroute. De geschiedenis ligt voor het oprapen!