Biodiversiteit goed voor de natuur én de landbouw
“Biodiversiteit is niet alleen goed voor natuur, maar ook voor de landbouw. Onze koeien profiteren van een kruidenrijk grasland”, zeggen vader Arnold en zoon Gijs van Schriek. Ze verplaatsten dit voorjaar hun melkveebedrijf van Netterden in de Achterhoek naar Voorst. Daar hebben ze meer ruimte voor hun koeien én beheren ze vijf hectare grond van Natuurmonumenten. “Natuur en landbouw zijn in Nederland uit elkaar gedreven, terwijl we veel dezelfde belangen hebben.”
“Ik had een cursus gevolgd om boeren uit te leggen wat ze op hun erf voor de natuur kunnen doen, maar mijn verhaal was hier heel kort”, glimlacht Esther Rust aan de keukentafel van de familie Van Schriek. De Coördinator Natuurbeheer van Natuurmonumenten is onder de indruk van de visie en expertise van vader en zoon. Die leggen net een tekening op tafel. Het ontwerp laat zien hoeveel bomen en voedselhagen ze binnenkort op hun weilanden planten.
Gezond bodemleven
Daarmee vergroten ze de biodiversiteit op hun percelen. Goed voor de natuur én de landbouw, zegt zoon Gijs nog een keer. “Uit onderzoek blijkt dat je met voedselhagen het bodemleven sterk verbetert. En een gezonde bodem voedt de planten beter. Ik ben ervan overtuigd dat je daarmee veel ziektes in de gewassen voorkomt. Ook werken we hiermee aan een beter thuis voor onze dieren. De hagen en het kruidenrijke grasland dat we willen realiseren, zijn gezond voor koeien.”, legt Gijs uit, die afgelopen juni afgestudeerd is aan de Aeres Hogeschool in Dronten.
Klassieke biljartlakens
“’Nooit doen…’, hadden we tien jaar geleden nog gezegd”, lacht vader Arnold. “In die tijd geloofden wij nog in de klassieke biljartlakens. Daarmee kon je zo effectief en economisch mogelijk boeren. Door de interesse en kennis van Gijs zijn we daar anders tegenaan gaan kijken. We zijn niet blind voor de trends en ontwikkelingen in onze sector.
Zonder natuurinclusieve landbouw hebben boeren volgens mij geen toekomst meer in Nederland. Heel eerlijk: zonder onze verhuizing zou Gijs geen boer kunnen worden.”
Grond is schaars
Want Melkveebedrijf van Schriek verkaste niet voor niets vanaf de Duitse grens naar de rand van de Veluwe. Door zandwinning en de komst van logistieke centra was de grond in Netterden schaars. Ruimte voor uitbreiding hadden vader en zoon daar niet. Ook het einde van de derogatie in 2026 speelt een rol: Nederlandse boeren mogen van Europa vanaf dat jaar per hectare nog slechts 170 kilogram stikstof uit dierlijke mest uitrijden. In Voorst hebben ze meer ruimte. De veestapel groeide ondertussen van zeventig naar ruim honderd Holsteiner koeien.
Natuurbeheer
Vader en zoon beheren op de nieuwe plek bovendien een kleine 5 hectare grond van Natuurmonumenten. Vooral Gijs neemt daar de maaiwerkzaamheden voor zijn rekening. “Net zoals bij een weiland denken we ook bij dit perceel na over de groeitrappen, maar wel op een totaal andere manier dan in de gangbare landbouw.
Biodiversiteit gecombineerd met efficiëntie. Niet het gewas is de oogst, maar de natuur. Als je echte koekoeksbloemen en andere mooie soorten ziet staan, probeer je daar omheen te maaien. Die andere manier van kijken vind ik wél heel leuk.”
Veel overeenkomsten
Ze ontdekken steeds meer overeenkomsten tussen landbouw en natuur. De belangen zijn niet zo tegenstrijdig als vaak wordt gesuggereerd, vindt ook Esther Rust. “Natuur en landbouw zijn in dit land stevig uit elkaar getrokken, waardoor er tegenstellingen zijn ontstaan die vroeger misschien helemaal niet bestonden. De uitgestoken hand verandert nu in tijden van polarisatie in een middelvinger. We moeten elkaar weer opzoeken, helpen en expertise delen.
Boeren zoeken kennis van de natuur, wij moeten juist meer van hun sector weten om goed samen te kunnen werken. Samen moeten we zorgen dat we de natuur herstellen én goed voedsel maken.
Bij Natuurmonumenten zit echt wel tussen de oren dat we boeren hard nodig hebben rondom onze gebieden in de IJsselvallei, waar landbouw en natuur verweven moeten worden in het landschap dat we met elkaar zo mooi maken.”
Angst voor het onbekende
De angst voor het onbekende speelt een rol, denkt Gijs. Hij werkt ook bij een onafhankelijk adviesbureau waarmee hij agrariërs adviseert over bijvoorbeeld ruwvoederwinning en bodembewerking. “Dan merk ik regelmatig dat boeren liever vasthouden aan de oude patronen. ‘Zo hebben we het altijd gedaan…’, hoor ik vaak. En dat is ook heel menselijk natuurlijk. Veranderingen vinden we allemaal lastig. Maar toch denk ik dan: ‘probeer ook te kijken naar andere mogelijkheden, hoe moeilijk het soms ook is.’”
De lange termijn
Die andere mogelijkheden zijn vaak wel een keuze van de lange termijn, weet Esther. En dat maakt een verandering lastig. “In de huidige landbouw lijkt het dat er vaak korte termijn gerekend wordt. Terwijl bij de omslag naar natuurinclusief het juist vaak gaat om verbeteringen die je doorvoert voor de lange termijn, dus die bijdragen aan besparingen op lange termijn. En dat is nog lastig te berekenen, te overzien en voor veel boeren natuurlijk lastig om overtuigd van te raken.
Je verbetert de grond en daarmee de biodiversiteit, maar wat je daaraan precies verdient weet je pas over een paar jaar. De kosten gaan voor de baten uit. Daarom moeten we bedrijven die voorop lopen steunen, zodat ze veel makkelijker de overstap kunnen maken.”
Behoefte aan duidelijkheid
En boeren moeten meer duidelijkheid krijgen, vult Arnold aan. De onzekerheden in de sector blijven groot. “Toen we dit bedrijf kochten, was het geen piekbelaster omdat we ver genoeg van de Veluwe afzitten. Tijdens de verhuizing veranderden de normen. Nu zijn we plots wél piekbelaster. Door dat soort onrust blijven de gemoederen oververhit en zetten partijen de hakken in het zand. Terwijl je uiteindelijk altijd verder komt als je naar elkaar luistert en samen verder probeert te komen.”
