Impact: De kwaliteit van de natuur is problematisch
Ons doel is om de natuurkwaliteit van onze gebieden niet achteruit te laten gaan en waar mogelijk te verbeteren. Helaas is dat in de periode 2017-2022 niet gehaald, blijkt uit het trendrapport dat we hebben gemaakt. Van het in de periode 2017-2022 getoetste areaal (92.608 ha) is 50 procent vooruit gegaan, 25 procent gelijk gebleven en 25 procent achteruit gegaan. De oppervlakte natuurgebied waarop de kwaliteit achteruitgaat neemt langzaam toe.
Deze trend komt overeen met wat de Rijksoverheid concludeert in haar Compendium voor de Leefomgeving. Sinds 1994 is de gemiddelde kwaliteit van alle typen landnatuur in Nederland achteruitgegaan. Uit de voortgangsrapportage natuur van de overheid (december 2023) blijkt bovendien dat het Natuurnetwerk Nederland (NNN) in dit tempo niet zoals afgesproken in 2027 afkomt. Nederland heeft relatief weinig natuur en de natuurgebieden die er zijn, zijn vaak klein en niet met elkaar verbonden. Het NNN moet daarin verandering brengen door natuurgebieden te vergroten en met elkaar te verbinden. Het tempo van nieuw in te richten nieuwe natuur moet flink omhoog om de afgesproken 80.000 hectare in 2027 te realiseren.
Het zijn vooral externe factoren die ervoor zorgen dat de natuurkwaliteit van de Natuurmonumenten-gebieden niet overal behouden blijft. Het gaat om de bekende knelpunten, zoals hoge stikstofdepositie die zorgt voor vermesting en verzuring, verdroging en een slechte waterkwaliteit. Het zijn met name heide en vennen, droge bossen en laagveenmoerassen die hier last van hebben. Alleen door zeer intensief beheer en herstelprojecten lukt het plaatselijk de kwaliteit gelijk te houden. De versnippering maakt de gebieden kwetsbaar en de aanwezigheid van invasieve exoten bedreigt de natuurwaarden. Maar we zien ook dat de natuur opknapt bij de juiste maatregelen. Dat laten we in diverse gebieden zien: van Grensmaas tot Mantingerveld. Bij het Project Grensmaas krijgt Zuid-Limburg er een nieuw natuurgebied van zo’n duizend hectare langs de rivier bij. Tegelijkertijd lopen tienduizenden woningen langs de Maas hierdoor minder risico op wateroverlast bij een overstroming. Bij Mantingerveld wordt een groot heideveld in haar oude glorie hersteld door tussenliggende landbouwgrond aan te kopen en om te vormen naar natuur. Om dit soort natuurherstelmaatregelen op grotere schaal te kunnen uitvoeren, hebben we de hulp van de politiek nodig. Daarom trokken eind november, twee dagen na de verkiezingen, zo’n 200 boswachters van Natuurmonumenten naar Den Haag. Ze wezen politici erop dat het helemaal niet goed gaat met de natuur en dat maar liefst 86% van de mensen in Nederland wil dat de overheid de natuur beter beschermt. Terwijl lijsttrekkers binnen vergaderden over de verkiezingsuitslag, klonk buiten de roep aan de nieuwe politiek leiders om de natuur beter te beschermen in het volgende coalitieakkoord.
Het is lang geleden dat boswachters in ons land massaal de straat op gingen om de stem van de natuur te laten horen. Ze overhandigden een manifest met concrete acties voor natuurherstel aan politici. In het manifest wordt opgeroepen om de natuur meer ruimte te geven door natuurgebieden te verbinden, de stikstofuitstoot te verminderen en voor schoon en voldoende water te zorgen. Bovendien werd gevraagd om vast te houden aan de ingezette gebiedsgerichte aanpak met een budget van 24 miljard euro.
