Het jaar van de insecten - jaarverslag 2018
De mensen in het veld wisten al jaren dat het slecht gaat met de insecten. Van met name vlinders en bijen waren al onderzoeken bekend, die een grote achteruitgang lieten zien, zowel in ons land als elders in de wereld. Maar dat de totale biomassa van vliegende insecten tussen 1989 en 2016 met 76 procent was afgenomen kwam ook voor onderzoekers en natuurbeschermers als een schok.
Het onderzoek van Duitse amateur-entomologen en Nijmeegse wetenschappers dat deze achteruitgang aantoonde (oktober 2017), was aanleiding voor Natuurmonumenten om het hele jaar 2018 campagne te voeren.
We vinden het belangrijk dat de samenleving zich bewust is van de urgentie van de insectensterfte. We drongen er bij de achterban en overheden op aan om meer ruimte voor natuur te creëren. Want de oorzaken van de insectensterfte liggen niet in natuurgebieden, maar in stedelijke gebieden en vooral in het agrarisch gebied. Onder andere door het verdwijnen van kleine landschapselementen, intensieve bemesting en het gebruik van bestrijdingsmiddelen komen in het boerenland te weinig insecten voor. Dat heeft een negatieve weerslag op het insectenleven in natuurgebieden.
Een online petitie was de aftrap van de campagne. Ruim 100.000 mensen ondertekenden de petitie waarin minister Carola Schouten van landbouw en natuur werd gevraagd om maatregelen tegen de insectensterfte te treffen. Natuurmonumenten onderschreef de Nationale Bijenstrategie, een initiatief van het ministerie van LNV. De strategie beoogt een toename van het aantal bijensoorten en hun verspreidingsgebieden. We sloten ons verder aan bij het initiatief om te komen tot een Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Een jaar lang hebben wetenschappers, natuur- en milieuorganisaties en de agrarische sector zich over concrete maatregelen gebogen om te komen tot een rijke natuur in ons land. In december is het plan gepresenteerd. Centraal daarin staat een verschuiving naar een natuurvriendelijke landbouw, die voedselproductie en versterking van de biodiversiteit combineert. Met OERRR stimuleerde Natuurmonumenten kinderen om tuinen en balkons in te richten met planten waar veel hommels en bijen op afkomen.
Natuurmonumenten liet onderzoek doen om te beoordelen of de achteruitgang in ons land even groot is als in het onderzochte deel van Duitsland. EIS Kenniscentrum Insecten en de Radboud Universiteit namen twee langlopende studies van acht insectengroepen in natuurgebieden bij Wijster (Drenthe) en in natuurgebied De Kaaistoep (Noord-Brabant) onder de loep. Op basis daarvan concludeerden ze dat het beeld in Nederland even dramatisch is.
Het onderstreepte de noodzaak van de insectencampagne. Die kreeg in de zomer een vervolg met een actie van de Rotterdamse stadsboswachter Maurice Kruk in het ledenmagazine Puur Natuur. Hij riep lezers op om er bij hun gemeenten op aan te dringen openbaar groen en wegbermen insectenvriendelijk te gaan beheren. Zo kwam het onderwerp op de agenda van gemeenteraden in onder meer Utrecht, Delft, Groningen, Zaanstad, Purmerend, Goeree-Overflakkee, Haarlem, Brunssum, Loon op Zand, Lisse en Eindhoven.
Puur Natuur besteedde in vier edities uitgebreid aandacht aan insecten. Het ledenmagazine belichtte hun rol als voedselbron voor vogels en andere dieren, als bestuivers, als opruimers van dode planten en dieren, en als bodemverbeteraars. In de fondsenwerving stonden projecten centraal die herstel en verbetering van de leefomstandigheden van insecten tot doel hadden.
Na een jaar lang aandacht vragen voor insecten is het probleem niet opgelost. Natuurmonumenten blijft zich daarom inzetten voor deze groep van dieren, die de basis van het leven vormt.
