Hoornaar

Hoe herken je de hoornaar?

De Europese hoornaar (Vespa crabro) is een wesp met een indrukwekkende lengte van 4 centimeter lang. Goed herkenbaar aan de drie kleuren: rood aan poten, borststuk en kop en geel met zwart bij de rest van zijn lichaam. In de verte is hij te verwarren met de Aziatische hoornaar, die ook steeds vaker gesignaleerd wordt in ons land. Deze is wat kleiner met een lengte van 2 tot 3 centimeter.

Kenmerken Europese hoornaar

• 4 centimeter lang
• Rode poten, rood borststuk en rode kop
• Geelzwart lijf

Kenmerken Aziatische hoornaar

• 2-3 centimeter lang
• Zwart borststuk
• Op het achterlijf twee smalle en een brede oranje band

De Aziatische hoornaar komt oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië en is schadelijk voor onze hommels en andere bestuivende insecten. 

Waar komt de hoornaar voor?

In vrijwel heel Europa komt de hoornaar voor, tot aan de zuidelijke delen van Scandinavië. In Nederland tref je hem in alle delen van het land, maar meestal niet in grote aantallen. Vooral in het zuiden, oosten en de kustgebieden heb je goede kans hem tegen te komen.

Hoe leeft de hoornaar?

De hoornaar is een roofdier onder de insecten. Hij vangt massa’s muggen, vliegen, libellen, vlinders, bijen en spinnen. Niet om zelf op te eten, maar puur als voer voor de larven. Zelf is de volwassen hoornaar een vegetariër, die leeft van plantensappen vol suikers.

Nest

Net als andere bekende wespen leeft de hoornaar zomers in een kolonie. In het voorjaar bouwt de koningin een eerste nest, waarin haar larven eind mei worden geboren. Zodra de nakomelingen volgroeid zijn en als werkster kunnen dienen, begint de bouw van het echte nest. Een mooi papieren kunstwerk, opgebouwd uit cellulose. Dit zijn vezels die de hoornaar afraspt van dode boomstammen.

Nieuwe koninginnen

Vanaf eind augustus komen uit de eitjes van de koningin geen (onvruchtbare) werksters meer, maar vanaf dan worden mannetjes en nieuwe koninginnen geboren. Deze vliegen na een tijdje uit, paren in de lucht, waarna de mannetjes sterven. Ook de werksters sterven in het najaar. De bevruchte nieuwe koninginnen overwinteren en zorgen voor een nieuwe generatie het jaar erop.

Hoe beschermen wij de hoornaar?

Boswachter Jan de Roon van Natuurmonumenten werkt in onze Zuid-Hollandse kustgebieden en ziet er zomers de hoornaar voorbij zoemen. De bescherming bestaat vooral uit het simpele advies: met rust laten.

“De hoornaar komt in steeds meer delen van ons land voor, en zo zien we hem ook geregeld in onze kustgebieden. Hij jaagt sommige mensen angst aan, zo groot als ie is, maar hiervoor geldt hetzelfde als voor andere wespen: laat je hem met rust, dan is er niks aan de hand.

Zo hebben wij bij onze beheerkantoren, onze werkschuren, ook elk jaar wel een paar nesten in de buurt. Geen last van, vooral met rust laten en bewonderen van een afstandje. Ze verplaatsen zich ook, ze hebben niet elk jaar op dezelfde plek een nest. Bij ‘mijn’ werkschuur zat eens een nest tussen de potdekselplanken aan de zijkant van het gebouw en het jaar erop zaten ze in een uilenkast in het bos verderop. Zo kun je nooit precies voorspellen waar ze gaan zitten.”

Weetjes

• Weer of geen weer, de hoornaar gaat gewoon op jacht. Zelfs ’s nachts bij maanlicht gaat hij op pad om voedsel te zoeken voor zijn larven.
• De hoornaar kent weinig vijanden. Alleen de wespendief kan hem aan, die kan zelfs een heel nest in een keer plunderen.
• Net als andere wespen leeft ook de hoornaar maar één seizoen. Alleen de koningin overleeft in de winter, zij maakt het jaar erop een nieuw nest voor nakomelingen. Zij leeft twee seizoenen.
• Per nest leven een paar honderd tot hooguit duizend hoornaars. Dit is een stuk minder dan bij de gewone wesp, waar wel 7000 van in een nest kunnen leven.