Natuurlijke Keuzes #de kleine Waterteunisbloem

Oorsprong

Het grote probleem is de matvormige groei waardoor andere inheemse planten zoals slijkgroen en waterereprijs geen kans meer krijgen om te groeien. Het vormt een dikke verstikkende laag op en onder het wateroppervlak (en ook op de slijkige oevers, waar steltlopers hun kostje bij elkaar zoeken). Stukjes die afbreken wortelen zich heel makkelijk in de oever en vormen weer zo een nieuwe groeiplek. Op deze manier verspreidt de waterplant zich heel gemakkelijk en vormt een bedreiging voor de plant- en diersoorten. 

Invasieve exoot

Planten, dieren of andere organismen die van nature niet in Nederland voorkomen, kunnen schadelijk zijn voor de natuur. Wanneer deze soorten door menselijk handelen in ons land terechtkomen worden ze exoten genoemd. Kleine waterteunisbloem staat sinds augustus 2016 op de Unielijst van invasieve exoten. Een soort die op de Unielijst staat mag niet meer worden verhandeld en gehouden in EU-lidstaten. Voor landen waar de plant voorkomt geldt de plicht om in de natuur aanwezige populaties op te sporen, te verwijderen, of als dat niet lukt, zodanig te beheersen dat verspreiding en schade zoveel mogelijk wordt voorkomen. De kleine waterteunisbloem is in 2012 voor het eerst ontdekt in het kommoeras van de Weelde. Een actieve aanpak was en blijft belangrijk om verdere verspreiding van deze exoot in het Haringvliet te voorkomen. We zijn in gesprek met de provincie om de verdere aanpak te bepalen omdat de inzet van de afgelopen jaren de enorme groeikracht van de plant niet heeft afgeremd. Sterker nog; we moeten alles uit de kast trekken en de aanpak steeds wijzigen. Zo weten we inmiddels dat de plant ook verspreid via het zaad, dat was eerder niet zo. 

 

Schepje Zout er bovenop

Sinds de ontdekking van de exoot heeft Natuurmonumenten op verschillende manieren geprobeerd de plant weg te krijgen. Er zijn gedeeltes van het moeras drooggelegd, het waterpeil is verlaagd en verhoogd en met een kraan zijn er hele stukken afgegraven. In Frankrijk, waar ze ook met de plant te maken hebben, waren goede resultaten behaald met zout. Samen met de provincie zijn er in 2021 zoutproeven opgezet om de effecten te onderzoeken.

In acht afgezette proefvakken van 7x7 meter werd zout in verschillende diktes aangebracht. De proeven waren succesvol op kleine schaal. Het toepassen van zout op grote schaal zoals in het kommoeras lijkt echter niet haalbaar. De heftige aanpak met zout heeft namelijk ook effect heeft op alle andere (gewenste) natuur.

Vrijwilligers Teunisteam

Het lijkt onbegonnen werk als je het zo leest. Al voor het 12e jaar is er een team actief met het verwijderen van de kleine waterteunisbloem. De vrijwilligers gaan echter nog steeds enthousiast verder met deze enorme klus. Door weer en wind, warmte en rondvliegende dazen gaan ze in een waadpak, gewapend met een stok, vuilniszakken en afzetlint aan de slag. Kleine planten die worden ontdekt worden direct met de hand weggehaald, waarbij er heel secuur gewerkt moet worden om te voorkomen dat er stukjes afbreken. Het is een zware klus die een goede conditie vereist. Veel plekken op het eiland zijn alleen met een bootje te bereiken en het lopen door de modder valt niet altijd mee. Het speuren naar de plant op zo’n bijzondere plek maakt het wel uniek vrijwilligerswerk. 

Toekomst?

Op sommige delen van het eiland is de plant ondanks alle inspanningen al zo uitgebreid, dat we daar niet meer verwachten de plant weg te krijgen. Daar kijken we vooral hoe we ervoor kunnen zorgen dat de kleine Waterteunisbloem daar niet ontsnapt. 

Op andere plekken doen we nog wel ons uiterste best en is de hoop volop ruimte te kunnen blijven bieden aan de vogels, dieren en planten en die bij dit deltagebied horen.